Naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu

Przeczytaj także: Zakaz dyskryminacji zleceniobiorców

Dyskryminacja wprost i pośrednio

Zasada równego traktowania w zatrudnieniu, z której wynika zakaz dyskryminacji pracowników, ma bardzo szeroki zakres. Zabrania ona dyskryminacji zatrudnionych m.in. ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, wymiar etatu czy zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony (art. 183a K.p.). Mimo że wskazana regulacja sama w sobie już jest obszerna, to dodatkowo stanowi ona otwarty katalog okoliczności mogących być przyczyną dyskryminujących zachowań pracodawcy. Teoretycznie więc powodem dyskryminacji pracownika mogą być jeszcze inne przesłanki niż wymienione w art. 183a § 1 K.p. Ponadto prawo pracy zakazuje nie tylko dyskryminacji wprost naruszającej art. 183a § 1 K.p., ale również takiej, która pośrednio łamie zakaz dyskryminacji. Pośrednio, to znaczy poprzez takie zachowania i przyjęte kryteria, które pozornie noszą znamiona obiektywności i neutralności, jednak w rzeczywistości prowadzą do nierównego traktowania pracowników (art. 183a § 1 K.p.).

Odmienne traktowanie w granicach prawa

W trakcie zatrudnienia pracownicy wielokrotnie traktowani są w odmienny sposób. Zakres ich praw i obowiązków różni się, co niekoniecznie musi oznaczać dyskryminację ze strony pracodawcy. Działania pracodawcy, których efektem jest zróżnicowane praw i obowiązków danego pracownika, nie naruszają bowiem prawa, jeśli polegają na:

• niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 183a § 1 K.p., jeżeli jest to zasadne ze względu na charakter pracy, warunki jej wykonywania lub wymagania zawodowe stawiane pracownikom,
• wypowiedzeniu pracownikowi warunków pracy w zakresie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami niedotyczącymi pracowników,
• stosowaniu środków różnicujących sytuację prawną pracownika ze względu na ochronę rodzicielstwa, wiek lub niepełnosprawność,
• ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania, jak też dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych - z uwzględnieniem kryterium stażu pracy (art. 183b § 2 K.p.).

Dyskryminację stanowi zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika (molestowanie).

Naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie stanowią również działania podejmowane przez określony czas, a mające na celu wyrównywanie szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników wyróżnionych z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 183a § 1 K.p. (tzw. dyskryminacja pozytywna). Za dyskryminację nie jest też uważane różnicowanie pracowników ze względu na religię lub wyznanie, jeżeli ze względu na rodzaj, charakter i cel działalności prowadzonej w ramach kościołów, innych związków wyznaniowych i organizacji, stanowi ono istotne i usprawiedliwione wymaganie zawodowe.