Dodatki do wynagrodzeń - nadgodziny, praca w nocy

Przeczytaj także: Praca w niedziele a dodatek nocny i za nadgodziny

Praca w godzinach nadliczbowych

Pojęcie pracy w godzinach nadliczbowych zostało wyjaśnione w art. 151 § 1 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem pracę w godzinach nadliczbowy stanowi praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu pracy.

Art. 151 ¹ §1 k.p. dodaje, że za pracę w godzinach nadliczbowych oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje pracownikowi dodatek. Jego wysokość wynosi

• 100 proc. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy (zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy) oraz w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto(zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy)
• 50 proc. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w pozostałych dniach

Dodać w tym miejscu należy także, iż dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie to nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do jednego z dodatków opisanych wyżej.

Dodatki opisane powyżej ustala się na podstawie wynagrodzenia pracownika wynikającego z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagrodzenia – podstawą taką jest 60 proc. wynagrodzenia (art. 151 ¹ § 3 k.p.).

Dodatek do wynagrodzenia nie jest jedyną rekompensatą, jaką pracownik może otrzymać za pracę w godzinach nadliczbowych. Art. 151 ² k.p. wskazuje bowiem, że w zamian za przepracowany czas w godzinach nadliczbowych pracownik poprzez złożenie pisemnego wniosku pracodawcy może otrzymać w tym samym wymiarze czas wolny od pracy (czyli tzw. urlop za nadgodziny). Ponadto pracodawca może urlopu takiego udzielić sam bez wniosku pracownika. W tej sytuacji jednak czas wolny od pracy musi zostać udzielony najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego oraz w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Dodatkowo urlop taki nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Ponadto pracownikowi, któremu został udzielony urlop za nadgodziny nie przysługują dodatki do wynagrodzenia opisane wyżej.

Dodatki do wynagrodzeń z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych nie przysługują jednak wszystkim pracownikom. Art. 151 ⁴ k.p. wskazuje, iż pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych w razie konieczności wykonują pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Wyjątkiem od powyższej sytuacji jest praca w godzinach nadliczbowych przypadających w niedziele i święta, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali od pracodawcy innego dnia wolnego. Pracownikami zarządzającymi w imieniu pracodawcy zakładem pracy są z kolei pracownicy kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy lub pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz główni księgowi.