Ciąża w okresie wypowiedzenia a rozwiązanie umowy

Przeczytaj także: Ochrona szczególna pracownicy w ciąży

Pytanie: W związku z likwidacją stanowiska pracy (działu sklepu) pracownica otrzymała w marcu 2011 r. wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, tj. od 1 kwietnia 2011 r. do 30 czerwca 2011 r. Dnia 8 lipca 2011 r. pracownica zadzwoniła do pracodawcy z informacją, że jest w ciąży i że zgodnie z art. 177 § 1 oraz z art. 45 § 1 kp pracodawca nie powinien jej zwolnić oraz zażądała przywrócenia do pracy. Czy pracownica ma rację w tym przypadku? Czy może wypowiedzenie jest skuteczne, ponieważ pracownica dowiedziała się o ciąży 8 lipca 2011 r. (lekarz stwierdził 5. tydzień ciąży), czyli już po upływie okresu wypowiedzenia?

Odpowiedź: Rację ma pracownica.

1. Pracownica zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia - umowy nie można rozwiązać

Szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy objęte są również pracownice, które zaszły w ciążę w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. Zgodnie bowiem z obowiązującymi przepisami pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Zasady tej nie stosuje się jedynie do pracownicy w okresie próbnym, nie przekraczającym 1 miesiąca. Należy także pamiętać, że umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający 1 miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie 3. miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu jedynie do dnia porodu.

W związku z tym, za wyjątkiem pracownicy w okresie próbnym, pracodawca nie tylko nie może wypowiedzieć ciężarnej pracownicy umowy o pracę, ale musi także cofnąć złożone wypowiedzenie umowy. Fakt, czy pracodawca wiedział o ciąży pracownicy wypowiadając jej umowę, czy też nie, nie ma żadnego znaczenia. Umowa o pracę nie może się rozwiązać mimo dokonanego wypowiedzenia i musi trwać nadal.

Zdaniem SN:

Pracownica również nie musiała wiedzieć, że jest w ciąży.

Pracownica, która początkowo nie kwestionowała wypowiedzenia jej umowy o pracę, może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną, gdy po dokonaniu wypowiedzenia okazało się, że jest w ciąży lub gdy w okresie wypowiedzenia zaszła w ciążę. (wyrok Sądu Najwyższego z 29 marca 2001 r. I PKN 330/00,OSNP 2003/1/11)

2. Rozwiązać umowę z ciężarną pracownicą można tylko w wyjątkowych okolicznościach

Jeżeli pracodawca zatrudnia mniej niż 20 osób likwidacja działu, w którym pracuje pracownica ciężarna, nie może stanowić podstawy do zwolnienia jej za wypowiedzeniem. W takiej sytuacji pracodawca może jedynie zaproponować jej pracę w innym dziale, pod warunkiem, że będzie to praca dozwolona kobiecie w ciąży. Pracodawca może tego dokonać:

• podpisując porozumienie stron zmieniające warunki umowy o pracę (tzw. aneks do umowy o pracę) lub
• przez powierzenie jej innej pracy, na okres nie dłuższy niż 3 miesiące, o ile praca ta będzie odpowiadała kwalifikacjom pracownicy oraz nie spowoduje obniżenia wynagrodzenia.
  W sytuacji natomiast, gdy nie można powierzyć jej innej odpowiedniej pracy, należy ją zwolnić z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do dotychczasowego wynagrodzenia. Jeżeli po urlopie macierzyńskim pracownica złoży wniosek o urlop wychowawczy, także cały czas będzie pod ochroną.

Oznacza to, że do końca urlopu wychowawczego nie można jej zwolnić, chyba że:

• zostanie ogłoszona likwidacja lub upadłość całego zakładu pracy (a nie tylko likwidacja stanowiska pracy),
• pracownica zaproponuje rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron bądź przystanie na taką propozycję pracodawcy,
• zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie z pracownicą umowy bez wypowiedzenia z jej winy (zwolnienie dyscyplinarne).