Zastaw a zastaw rejestrowy

Przeczytaj także: Skuteczne zabezpieczenie wierzytelności

Stronami umowy zastawu są: zastawnik, czyli wierzyciel, którego wierzytelność została zabezpieczona oraz zastawca, tj. dłużnik, na którego rzeczy został ustanowiony zastaw.
Istota zastawu polega na zabezpieczeniu wierzytelności przysługującej jakiejś osobie na rzeczy należącej do dłużnika. Niezwykle ważny jest fakt, że zastaw jest skuteczny względem rzeczy, bez względu na to, czyją stała się własnością. Zabezpieczyć można zarówno wierzytelności pieniężne jak i niepieniężne. Przedmiotem zaś zastawu mogą być rzeczy ruchome (nie wyjęte z obiegu), prawa zbywalne np. akcje, obligacje, weksle, czeki, obligacje a także udział współwłaściciela w rzeczy ruchomej. Jeżeli rzecz obciążona zastawem ulegnie podziałowi, to zastaw utrzyma się na wszystkich nowych rzeczach jako zastaw łączny. Zastawu nie można natomiast ustanowić na nieruchomości; temu celowi służy hipoteka. W przypadku zastawu na rzeczach konieczne jest wydanie rzeczy.

Zastaw ustanawia się na podstawie czynności prawnej (zastaw umowny) lub na mocy samego prawa, np. przysługuje wynajmującemu na zabezpieczenie czynszu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu (zastaw ustawowy).

W przypadku ustanowienia zastawu wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy (pod warunkiem, że nie mają oni także ustanowionego wcześniej zastawu na tej samej rzeczy). Wierzyciel ma prawo do sprzedaży rzeczy objętej zastawem w trybie egzekucji sądowej i zaspokojenia się z uzyskanej sumy w przypadku niemożności zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika.

Ustawa przewiduje także szereg obowiązków informacyjnych jak np. konieczne pisemne powiadomienie dłużnika zastawcy o ustanowieniu zastawu, jeżeli ustanowienie zastawu na wierzytelności nie następuje przez wydanie dokumentu ani indos.

Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Realizacja z zastawu polega na zaspokojeniu wierzyciela z sumy pieniężnej uzyskanej ze sprzedaży rzeczy zastawionej. Zastawnik musi najpierw uzyskać tytuł wykonawczy – tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności stwierdzający jego wierzytelność (tytułem egzekucyjnym będzie najczęściej wyrok sądowy zasadzający należne świadczenie; jak również ugoda zawarta przed sądem, wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed takim sądem). Z tym tytułem wykonawczym należy wystąpić z wnioskiem do komornika, którego zadaniem będzie zlicytowanie wskazanego przedmiotu zastawu za najwyższą cenę.