Składanie oświadczenia woli

Przeczytaj także: Elektroniczne oświadczenie woli

Data stempla pocztowego

W przypadku korespondencji wysyłanej w toku postępowań sądowych lub administracyjnych pismo jest uznawane za złożone z chwilą nadania go za pośrednictwem Poczty Polskiej. Decyduje więc data stempla pocztowego. Nie można jednak tej zasady rozciągać na oświadczenia składane innym osobom poza postępowaniami sądowymi i administracyjnymi. Tu zasada jest inna. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego). Nie decyduje więc data stempla pocztowego. Miarodajna nie jest też data faktycznego odbioru pisma, bo adresat może przecież np. zwlekać z odbiorem awizowanego listu na poczcie albo w ogóle go nie odebrać. Oświadczenie jest złożone z chwilą, gdy adresat mógł zapoznać się z jego treścią - choćby faktycznie tego nie zrobił.

W wyroku z 17 czerwca 2009 r., sygn. akt IV CSK 53/09, Sąd Najwyższy stwierdził, że przesłanki określone w art. 61 § 1 K.c. są spełnione, jeśli oświadczenie woli, skierowane do adresata będącego przedsiębiorcą, zostanie mu przekazane pocztą na adres siedziby (adres wykonywania działalności gospodarczej), przez co będzie się mógł zapoznać z jego treścią najpóźniej w następnym dniu roboczym. Jeśli z jakiejś przyczyny bezpośrednie doręczenie było niemożliwe - będzie to pierwszy dzień roboczy, w którym przesyłka mogła zostać odebrana na podstawie zaświadczenia pocztowego (tzw. awizo). Jeśli więc np. awizo pozostawiono 1 sierpnia i przesyłkę odebrano z poczty dopiero 10 sierpnia, to i tak oświadczenie uznawane jest za złożone z dniem 2 sierpnia, bo już wtedy adresat mógł korespondencję odebrać.

Ostatni znany adres

Niekiedy pojawia się problem, gdy druga strona umowy zmienia swój adres i korespondencja wysyłana na jej poprzedni adres wraca z adnotacją "adresat wyprowadził się". W umowach można znaleźć postanowienia, zgodnie z którymi strony mają obowiązek wzajemnego informowania się o zmianie adresu, a skutkiem niewywiązania się z tego obowiązku jest przyjęcie, że korespondencja wysłana na ostatni znany adres została skutecznie doręczona. Taka modyfikacja zasad określonych w art. 61 § 1 K.c. w umowach z innymi przedsiębiorcami jest dopuszczalna. Nie należy jej jednak stosować w umowach z konsumentami, czyli osobami fizycznymi dokonującymi danej czynności prawnej w celu niezwiązanym bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową.

Do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpisano wiele postanowień dotyczących doręczeń na nieaktualny adres. Wśród nich jest np. postanowienie o treści:

"W przypadku zmiany adresu, każda ze stron zobowiązana jest niezwłocznie pisemnie powiadomić o tym drugą stronę. W przypadku niepowiadomienia o zmianie adresu, korespondencja kierowana na ostatni znany adres będzie uznawana za skutecznie doręczoną".

Postanowień wpisanych do rejestru żaden przedsiębiorca nie może stosować we wzorach umów z konsumentami. Niedozwolone klauzule umowne nie wiążą konsumentów, zatem korespondencja wysłana na nieaktualny adres konsumenta i tak nie zostanie uznana za skutecznie doręczoną. Przedsiębiorca stosując takie postanowienia w umowach z konsumentami naraża się na kary i sprawy sądowe.