Obniżenie wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego

Przeczytaj także: Obniżenie wymiaru etatu zamiast urlopu wychowawczego

Pytanie: Pracownica po powrocie z 2-letniego urlopu wychowawczego napisała podanie o obniżenie wymiaru czasu pracy oraz kolejne podanie o indywidualny czas pracy. Rozpatrując podanie uznaliśmy, że korzysta z art. 1867 kp i nie możemy jej odmówić zmniejszenia wymiaru czasu pracy, choć nie podała podstawy prawnej.

W odpowiedzi pracodawca wyraził zgodę na zmniejszenie wymiaru czasu pracy, jednak nie podając daty końcowej ani podstawy prawnej, na podstawie której go udzieliliśmy. Następnie po roku przygotowaliśmy pismo, że upłynął okres zmniejszenia wymiaru czasu pracy, a pracownica powiedziała, że ona nie powoływała się na ten artykuł i że pracodawca wyraził zgodę poprzez porozumienie zmieniające bezterminowo.

Jako że to jest pierwszy taki przypadek, a przepis wszedł od 1 stycznia 2009 r., proszę o udzielenie informacji czy możemy zrobić coś innego niż wypowiedzenie zmieniające? I czy osoba ta korzysta z ochrony przez okres 12 miesięcy od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy? Pracownica nie chce się zgodzić na porozumienie stron i powrót do pełnego wymiaru czasu pracy.

Odpowiedź: Należy uznać, że pracownica korzystała ze zmniejszenia etatu zamiast urlopu wychowawczego, a nie ze zmniejszenia etatu na podstawie porozumienia stron.

1. Zamiast wychowawczego praca w obniżonym wymiarze

Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. We wniosku pracownik powinien wskazać wymiar obniżonego czasu pracy (nie mniej niż 1/2 etatu) oraz okres, w czasie którego chciałby pracować w niższym wymiarze - nie dłuższy niż okres, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy, pracownik podlega ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Należy podkreślić, że ochrona stosunku pracy związana z obniżeniem wymiaru czasu pracy przysługuje pracownikowi jedynie przez okres 12 miesięcy licząc od dnia złożenia wniosku, a nie przez cały okres pracy w obniżonym wymiarze.

2. Jednostronny wniosek pracownika to nie to samo co porozumienie zmieniające

W sytuacji przedstawionej w pytaniu podanie złożone przez pracownicę stanowiło w istocie wniosek, o którym mowa w art. 1867 kp, a co za tym idzie, do obniżenia wymiaru czasu pracy doszło w trybie określonym w powyższym przepisie, nie zaś jak twierdzi pracownica na mocy porozumieniem stron.

Należy wskazać, że obniżenie wymiaru czasu pracy w trybie określonym w art. 1867 kp następuje w oparciu o wniosek pracownika (wiążący pracodawcę) i nie wymaga wprowadzania żadnych zmian w treści umowy o pracę w drodze porozumienia zmieniającego. Zwrócenie się przez pracownicę o obniżenie jej wymiaru czasu pracy i wyrażenie zgody przez pracodawcę nie oznacza więc automatycznie, że między stronami stosunku pracy doszło do zawarcia porozumienia zmieniającego warunki umowy o pracę.

Pomijając fakt, iż zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej (a więc podpisania dokumentu zatytułowanego „porozumienie zmieniające”) należy pamiętać, że istotą porozumienia jest zgodna wola obu stron stosunku pracy, co niewątpliwie nie miało miejsca w opisanym przypadku. Działania podjęte przez pracodawcę (skierowanie do pracownicy pisma informującego jej o upływie okresu świadczenia pracy w zmniejszonym wymiarze) jednoznacznie wskazują, iż pracodawca uwzględniając wniosek pracownicy realizował ustawowy obowiązek wynikający z przepisów kodeksu pracy, a nie wyrażał zgodę na bezterminową zmianę warunków umowy o pracę (zmniejszenie wymiaru czasu pracy) w trybie porozumienia stron.

3. Nie ma potrzeby stosowania wypowiedzenia zmieniającego

Po upływie roku świadczenia pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy pracownica powinna zatem powrócić do świadczenia pracy w poprzednim wymiarze czasu pracy. Z pracy w obniżonym wymiarze nie może bowiem korzystać dłużej niż do upływu okresu, w którym przysługiwałby jej urlop wychowawczy. Powrót do nieobniżonego wymiaru czasu pracy nie wymaga stosowania trybu wypowiedzenia zmieniającego, pracodawca powinien jedynie skierować do pracownicy pismo zawierające stosowną informację w tym zakresie. Świadczenie pracy w wymiarze niższym niż obowiązujący pracownicę będzie stanowiło naruszenie obowiązków pracowniczych i może stać się przyczyną wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę.

Podstawa prawna:

• art. 29 § 4, art. 186⁷, art. 186⁸ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94).

Portal Kadrowy - odpowiedzi ekspertów prawa pracy. Porady wraz z podstawą prawną otrzymasz na skrzynkę. Dajemy gwarancję profesjonalnej odpowiedzi. W portalu do pobrania m.in. wzory, wskaźniki, kalkulatory, akty prawne.