Niestawienie się do pracy - konsekwencje

Przeczytaj także: List intencyjny a nawiązanie stosunku pracy

Pytanie: Chce zatrudnić od 1 sierpnia pracownika. Przed tą datą kieruje pracownika na badania wstępne i podpisuje z nim umowę o pracę. Co w przypadku, gdy osoba nie stawia się do pracy 1 sierpnia? Czy wystarczy zażądać zwrotu umowy o pracę? Czy też doszło już do nawiązania stosunku pracy, w związku z czym wstawiam nieobecność nieusprawiedliwiona niepłatna, rozwiązuje umowę bez wypowiedzenia i wydaje świadectwo pracy? Czy osoba ta wcześniej przed podpisaniem umowy może jako formę zobowiązania ze swej strony przesłać oświadczenie, że chce podjąć u nas pracę? Czy to ma jakąkolwiek moc prawną?

Odpowiedź: W opisanej sytuacji 1 sierpnia dojdzie do nawiązania stosunku pracy nawet jeśli pracownik nie stawi się w tej dacie do pracy i nie podejmie określonych w umowie czynności. Pracodawca będzie mógł wypowiedzieć umowę o pracę, bądź rozwiązać ją bez wypowiedzenia, jeśli zajdą ku temu określone przesłanki.

Oświadczenie pracownika o zamiarze podjęcia zatrudnienia nie jest dokumentem umożliwiającym pracodawcy późniejsze dochodzenia od pracownika roszczeń powstałych w wyniku nie podjęcia przez pracownika zatrudnienia.

1. Stosunek pracy nawiązuje się mimo niestawienia się do pracy pracownika

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy. Jeżeli więc strony zawrą umowę o pracę w lipcu i wskażą w niej 1 sierpnia jako termin rozpoczęcia pracy, to dopiero z tym dniem dojdzie do nawiązania stosunku pracy.

Zdaniem SN: Stosunek pracy powstanie nawet bez rozpoczęcia pracy

Przepis art. 26 kodeksu pracy nie uzależnia powstania stosunku pracy od jej faktycznego rozpoczęcia przez pracownika. (Wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 2007 r., II PK 56/2007, OSNP 2008/23-24/350)

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, stosunek pracy nawiąże się więc w dniu 1 sierpnia niezależnie od tego, czy pracownik z tym dniem przystąpi do wykonywania pracy, czy też w ogóle się w niej nie stawi.

2. Nieobecność nieusprawiedliwiona może stanowić podstawę dyscyplinarki

Nieusprawiedliwiona nieobecność pracownika w pracy stanowi podstawę rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, a w przypadku, gdy nieprzystąpienie do pracy przez pracownika wynikać będzie z przyczyn przez niego zawinionych, pracodawca będzie mógł rozwiązać umowę bez wypowiedzenia tj. dyscyplinarnie w trybie art. 52 Kodeku pracy.

Zdaniem SN: Zawinione nieprzystąpienie do pracy może skutkować dyscyplinarką

Jeżeli termin rozpoczęcia pracy jest w umowie określony, to stosunek pracy powstaje w określonej dacie niezależnie od tego, czy pracownik przystąpi do wykonywania pracy, a jeżeli nieprzystąpienie do pracy przez pracownika nastąpiło z przyczyn przez niego zawinionych, to pracodawca może stosować przewidziane prawem sankcje aż do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
(Uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego z 29 października 2007 r., II PK 56/2007, OSNP 2008/23-24/350)

Należy pamiętać, że w razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy, pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w 2. dniu nieobecności w pracy. Warto zatem, aby przed podjęciem decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy upewnić się jaka jest przyczyna niestawienia się pracownika do pracy.