Działanie na szkodę spółki - zmiany

Przeczytaj także: Nowe prawo holdingowe weszło w życie

Przepisy karne dotyczące odpowiedzialności za działanie na szkodę spółki umiejscowione w rozdziale V Kodeksu spółek handlowych uzupełniają odpowiedzialność o charakterze cywilnoprawnym, uregulowaną w przepisach art. 292-294 k.s.h. (spółka z o.o.) oraz art. 480-485 k.s.h. (spółka akcyjna).

Omawiany przepis w dotychczasowej redakcji (§ 1. Kto, biorąc udział w tworzeniu spółki handlowej lub będąc członkiem jej zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo likwidatorem, działa na jej szkodę, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5 i grzywnie. § 2. Tej samej karze podlega, kto osobę wymienioną w § 1 nakłania do działania na szkodę spółki lub udziela jej pomocy do popełnienia tego przestępstwa”) był szeroko krytykowany i stawiano mu m.in. następujące zarzuty:

• ryzyko instrumentalnego wykorzystania przepisu poprzez możliwość prowadzenia postępowania karnego nawet w sytuacji, gdy spółka nie poniosła faktycznej szkody,
• możliwość zaliczenia praktycznie każdej - powodującej stratę - decyzji organów spółki jako działania na szkodę spółki bez uwzględnienia dopuszczanego ryzyka biznesowego,
• krzyżowanie się przepisu z regulacją przewidzianą w art. 296 k.k.

Kilkakrotnie powstawały projekty zmian w brzmieniu kontrowersyjnej regulacji, w tym przesunięcia przepisu do Kodeksu karnego, jednakże w ostateczności zachowując miejsce omawianego przepisu w strukturze Kodeksu spółek handlowych postanowiono o zmianie jego treści, co spotkało się z radością większości środowisk biznesowych.

Nowe brzmienie art. 585 k.s.h.

Pierwszą istotną zmianą jest wprowadzenie znamienia narażenia przez sprawcę spółki na bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia jej znacznej szkody majątkowej. Odpowiedzialność karna uzależniona jest zatem od oceny, czy działanie sprawcy prowadzi już do powstania stanu bezpośredniego zagrożenia szkodą kondycji finansowej spółki czy ryzyko to jest bardziej odległe.

Odpowiedzialność karną uzależniono także od oszacowania grożącej szkody i uznania, czy nosi ona cechy znacznej szkody w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego czy też nie (znaczna szkoda to szkoda, która w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza 200-krotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia). Pozwala to wydzielenie ze spektrum prawnokarnego zainteresowania działań stwarzających dla spółki ryzyko relatywnie mniejszych strat finansowych.

Postanowiono także doprecyzować znamię szkodzącego zachowania opisując je jako podjęte w wyniku nadużycia uprawnień lub niedopełnienia ciążącego na sprawcy obowiązku. Do grona potencjalnych sprawców przestępstwa dołączono osobę faktycznie prowadzącą sprawy spółki. Rozszerzenie kręgu podmiotów mogących popełnić przestępstwo z art. 585 k.s.h. stanowi odpowiedź na postulat ujednoliconego traktowania na gruncie prawa karnego osób sprawujących podobne funkcje. W dotychczasowej redakcji przepis ten nie obejmował bowiem przykładowo prokurentów, pełnomocników, wspólników spółek osobowych z prawem prowadzenia spraw spółki czy reprezentacji, mimo że zakres uprawnień tych osób nie odbiega zasadniczo od uprawnień podmiotów dotychczas zagrożonych karą. Wbrew intencjom ustawodawcy zmierzającego do rozszerzenia odpowiedzialności karnej na podmioty działające w imieniu spółki, zastrzeżenia można mieć do samego sformułowania przepisu, bowiem prowadzenie spraw spółki literalnie odnosi się do stosunków wewnętrznych, a nie do reprezentowania spółki, co wydaje się być pewną nieścisłością w zakreśleniu kręgu potencjalnych sprawców.

Zwrócić należy uwagę także na złagodzenie ustawowego zagrożenia karą poprzez wyeliminowanie grzywny i obniżenie górnej granicy kary pozbawienia wolności do 3 lat.