Praca w nocy

Przeczytaj także: Wynagrodzenie za pracę w porze nocnej

Kodeks pracy wyznacza jedynie czasowe ramy pory nocnej. Musi ona trwać 8 godzin i przypadać pomiędzy 21⁰⁰ a 7⁰⁰ (art. 151⁷ K.p.). Wyboru konkretnych godzin pory nocnej w danym zakładzie dokonuje pracodawca. Jeżeli jednak tego zaniecha, do pory nocnej będą się wliczały wszystkie godziny pomiędzy 21⁰⁰ a 7⁰⁰. Pora nocna ulegnie więc w takim przypadku wydłużeniu do 10 godzin, co może skutkować zwiększeniem kosztów związanych z rekompensowaniem pracy w tej porze.

Określenie pory nocnej w zakładzie pracy następuje w drodze wprowadzenia odpowiednich postanowień do obowiązującego u pracodawcy prawa zakładowego. Jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do wydawania regulaminu pracy (zatrudnia poniżej 20 pracowników), powyższych ustaleń dokonuje w drodze obwieszczenia, podanego do wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty. Ponadto pracodawca nietworzący regulaminu pracy i wynagradzania, informuje pracownika o obowiązującej w zakładzie pracy porze nocnej w informacji dodatkowej.

Trzeba zauważyć, że w przypadku pracowników młodocianych porę nocną uregulowano odrębnie. Z uwagi na szczególną ochronę zdrowia takich pracowników, pora nocna została dla nich ustalona w przedziale godzin od 22⁰⁰ do 6⁰⁰ (art. 23 K.p.). Natomiast w odniesieniu do:

• młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum,
• osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum,
• osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum

Pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20⁰⁰ a 6⁰⁰. Pracodawca nie ma w tym przypadku możliwości wyboru pomiędzy godzinami, które wskazuje Kodeks pracy i musi przyjąć cały, określony ustawowo, przedział czasowy pory nocnej.

Regularna praca w nocy

Praca w porze nocnej może występować sporadycznie, jako efekt nagłego zapotrzebowania pracodawcy na pracę świadczoną właśnie w tej porze, jak też bardziej regularnie. Jeżeli praca w porze nocnej obejmuje co najmniej 3 godziny lub jeśli nie mniej niż 1/4 czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym przypada na tę porę, wówczas taki zatrudniony zalicza się do pracujących w nocy. Takie wyodrębnienie pracowników ze względu na świadczenie pracy w nocy we wskazanym powyżej wymiarze przewiduje art. 151⁷ § 2 K.p.

Czas pracy takich osób nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonują one prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. O tym, jakie czynności należy zaliczyć do tej kategorii decyduje pracodawca, określając wykaz prac szczególnie niebezpiecznych albo związanych z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Dokonuje tego w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u pracodawcy nie działa taka organizacja - z przedstawicielami pracowników wybranymi w trybie przyjętym w danym zakładzie.

Wspomniany wykaz pracodawca musi też skonsultować z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami. Jednak nawet w przypadku wykonywania pracy umieszczonej w tym wykazie, ograniczenie wymiaru czasu pracy w nocy nie będzie obowiązywać, jeżeli pracownik pracujący w nocy należy do kadry zarządzającej zakładem pracy w imieniu pracodawcy. Do takich zarządzających, zgodnie z art. 128 § 2 K.p. zaliczani są pracownicy kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy lub pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz główni księgowi. Wspomniane ograniczenie liczby godzin pracy w nocy nie dotyczy również przypadków, w których zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Do obowiązków formalnych pracodawcy zatrudniającego pracownika pracującego w nocy jest zgłoszenie faktu takiego zatrudnienia właściwemu inspektorowi pracy, jednak tylko na wniosek takiego pracownika.