Rękojmia a gwarancja

Przeczytaj także: Prawa konsumenta. Nowe zasady rękojmi i gwarancji

Rękojmia za wady rzeczy oraz gwarancja jakości spełniają podobne funkcję, ale różnią się w istotny sposób. Najważniejszą różnicą pomiędzy rękojmią a gwarancją jakości jest to, iż pierwsza przysługuje z mocy prawa, a druga jest zależna od wydania przez sprzedawcę dokumentu gwarancyjnego, w którym zobowiązuje się on do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad – naturalnie, jeśli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji. To co istotne z punktu widzenia Kupującego, to fakt, iż może on wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.

To co z kolei niezwykle istotne z punktu widzenia Sprzedającego, przedsiębiorcy, to kwestia, że wyłącznie przedsiębiorcy w relacjach między sobą mogą ustalać ograniczenia odpowiedzialności wynikającej z rękojmi. Mogą ją poważnie zmodyfikować, ograniczając się np. do gwarancji. Tak jak powyżej wspomniano dotyczy to jednakże jedynie obrotu profesjonalnego, czyli obrotu pomiędzy samymi przedsiębiorcami.

Instytucja rękojmi, bardzo często bywa mylnie utożsamiana przez konsumentów z odpowiedzialnością gwarancyjną. Należy zatem zwrócić uwagę na różnice zachodzące pomiędzy wspomnianymi instytucjami prawa cywilnego.

Rękojmia a gwarancja

Rękojmia stanowi generalną zasadę ponoszenia konsekwencji przez sprzedawcę za wadliwość sprzedanego towaru. Obejmuje ona odpowiedzialność sprzedawcy zarówno za wady fizyczne rzeczy, jak również za jej wadliwość prawną. Sprzedawca będzie odpowiedzialny za defekty towaru bez względu na to, czy ponosi on za nie winę, czy o nich wiedział, czy miał podstawy do ich poznania.

Odpowiedzialność gwarancyjna nie dotyczy wadliwości prawnej. Zgodnie z Kodeksem cywilnym i ustawą o sprzedaży konsumenckiej odpowiedzialność z tytułu gwarancji jest zasadniczo ograniczona do wad fizycznych przedmiotu. Art. 578 KC stanowi, iż „jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialność z tytułu gwarancji obejmuje tylko wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy”. Tak więc to producent, sprzedający, decyduje co powinno być objęte w sprzedanym przez niego towarze gwarancją. Gwarancja ma zatem służyć zapewnieniu właściwej jakości sprzedanego towaru. Gwarancja ustanawiana w drodze dobrowolnej umowy bądź oświadczenia stanowi więc wyłącznie dodatkowe uprawnienie uzyskiwane przez kupującego od sprzedającego bądź producenta towaru.

Z punktu widzenia sprzedającego w stosunku do kupującego wszelkie ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności z tytułu rękojmi i gwarancji, jeżeli są dopuszczalne w świetle przepisów kodeksu cywilnego, muszą być jasno zakomunikowane nabywcy (lex contractus).

Uprawnienia wynikające z rękojmi oraz gwarancji

W przypadku rękojmi, kupujący w momencie stwierdzenia wad rzeczy ma możliwość odstąpienia od umowy albo żądania obniżenia ceny, jeżeli zakupiony przez niego przedmiot ma wady (art. 560 KC). Jeśli jednak sprzedawca niezwłocznie wymieni wadliwy przedmiot lub usunie wadliwość, kupujący nie może już od umowy odstąpić. Należy także pamiętać o tym, że zgodnie z brzmieniem art. 561 § 1 KC „jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku (czyli rzeczy niezindywidualizowane), kupujący może żądać dostarczenia takiej samej liczby rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody, która wynikła z opóźnienia”.

Na podstawie umowy gwarancji, sprzedawca (lub producent) ma jedynie obowiązek usunąć wadę fizyczną rzeczy lub dostarczyć nowy, wolny od wad produkt, jeśli te defekty ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji. Ponadto, gwarant może sformułować umowę gwarancji jakości, w taki sposób, że ograniczy on swoje obowiązki jedynie do naprawy rzeczy i wyłączy możliwość żądania wymiany. Wybór uprawnień należy do gwaranta, ale nie może to pozbawić kupującego, który wyczerpał drogę przewidzianą w umowie gwarancyjnej, możliwości dochodzenia roszczeń gwarancyjnych na drodze sądowej. Warto jednakże pamiętać, że wynikająca z przepisów o gwarancji swoboda kształtowania przez sprzedawcę lub wytwórcę postanowień gwarancyjnych podlega kontroli sądowej z punktu widzenia zasad współżycia społecznego.