Zmiana formy prawnej działalności gospodarczej

Przeczytaj także: Spółki cz.III - spółka jawna

Szczególne uprzywilejowanie spółki handlowej jako docelowego podmiotu w procedurach transformacji wynika przede wszystkim z tego, że spółka jest najdogodniejszą formą współdziałania w prowadzeniu działalności gospodarczej. Sześć rodzajów spó­łek handlowych oraz możliwość w miarę swobodnego kształtowania ich umów lub statutów stwarza szansę doboru optymalnej konstrukcji prawnej. Z tego względu możliwe jest przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową. Niebawem tą możliwością objęte zostaną również spółdzielnie pracy oraz przedsiębiorcy jednoosobowi. Prawo natomiast nie przewiduje transformacji w odwrotnym kierunku.

Z cywilnej w handlową

Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 ze zm.) w art. 551 przewiduje możliwość swobodnego zmieniania formy prawnej spółek handlowych. Oznacza to, że spółka handlowa może przekształcić się w spółkę handlową innego, dowolnego typu. Przy tym spółki osobowe mogą przekształcać się w spółki kapitałowe i odwrotnie. Istotne ograniczenie dotyczy jedynie spółek handlowych w likwidacji, które rozpoczęły podział majątku, i w upadłości. Podmioty te nie mogą ulegać takim transformacjom.

Niezależnie od tego Kodeks stwarza również możliwość przekształcenia spółki cywilnej w dowolną inną spółkę handlową. Wynika to z art. 551 § 2 i 3 K.s.h. Nie jest więc wykluczone np. przekształcenie spółki cywilnej w spółkę akcyjną. Z uwagi jednak na konstrukcyjne podobieństwo, wspólnicy spółek cywilnych z reguły decydują się na transformację w spółkę jawną.

Bez przymusu

Warto zwrócić uwagę, że z początkiem 2009 r. zlikwidowano tzw. przymusowe przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną. Do tego czasu Kodeks przewidywał dwa tryby przekształcania spółki cywilnej w spółkę jawną:

• przymusowy - kiedy to przychody netto spółki cywilnej w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych osiągnęły poziom powodujący konieczność prowadzenia ksiąg rachunkowych, wówczas spółka miała obowiązek przerejestrować się do rejestru przedsiębiorców KRS,
• dobrowolny - kiedy to, niezależnie od osiąganych obrotów, wspólnicy decydowali się na zmianę formy współdziałania.

Po wprowadzeniu zmian do art. 26 K.s.h. nowelą z dnia 23 października 2008 r., która weszła w życie 8 stycznia 2009 r., spółka cywilna nie ma obowiązku przekształcania się w spółkę jawną ze względu na przekroczenie określonej wysokości przychodów netto.

ZOZ-y, stowarzyszenia i inne

O ile przekształcenie spółki cywilnej w handlową i spółki handlowej w inną spółkę handlową następuje w sposób swobodny, o tyle nasze ustawodawstwo nie przewiduje możliwości przekształcenia w spółki wielu innych podmiotów. Wystarczy tu wymienić stowarzyszenia, fundacje czy samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej.

Ograniczenie to sprowadza się do braku formalnej możliwości zmiany formy prowadzenia działalności gospodarczej przy jednoczesnym zachowaniu pełnej kontynuacji prawnej. Krótko mówiąc w ustawach regulujących ustrój tych przedmiotów brak jest przepisów stanowiących odpowiednik przepisów Kodeksu spółek handlowych dotyczących przekształceń podmiotowych.