Działanie na szkodę spółki a odpowiedzialność karna

Przeczytaj także: Członek zarządu może zapłacić za weksel

Kodeks spółek handlowych wprowadza odpowiedzialność karną wobec osób, które biorąc udział w tworzeniu spółki handlowej lub będąc członkami jej zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, albo likwidatorem, działały na szkodę spółki. Czyn ten stanowi przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do pięciu lat i grzywną. Co istotne, o jego popełnieniu wcale nie przesądza fakt wyrządzenia spółce szkody. Penalizowane jest bowiem nadużycie zaufania przez funkcjonariusza spółki, co de facto sprowadza się do przekroczenia przez niego uprawnień lub niedopełnienia ciążących na nim obowiązków. Zachowanie takie może oczywiście wyrządzić spółce szkodę, ale nie zawsze tak się zdarzy. Ustawodawca uznał jednak, iż samo przekroczenie kompetencji lub sprzeniewierzenie się obowiązkom przez członka zarządu jest na tyle poważne, że usprawiedliwia wyciągnięcie wobec członka organu spółki konsekwencji w postaci sankcji karnej.

Założono, że nadużycie zaufania stanowi działanie na szkodę spółki, do której jednak nie musi dojść. Wystarczające jest bowiem powstanie samego stanu zagrożenia, przejawiającego się w tym, że sprawca - w tym przypadku członek zarządu - poprzez swoje zachowanie doprowadza do powstania niebezpieczeństwa wyrządzenia spółce szkody. Potencjalna szkoda może przy tym przybrać postać rzeczywistej straty, tj. spowodować uszczuplenie majątku spółki lub też przejawiać się w postaci utraty spodziewanych przez nią korzyści. Co więcej, omawiany przepis dopuszcza także odpowiedzialność za narażenie spółki na szkodę o charakterze niemajątkowym.

Odpowiedzialności karnej spodziewać się zatem może ten, kto będąc członkiem organu spółki, poprzez swoje zachowanie naraża spółkę na niebezpieczeństwo kreujące zagrożenie dla jej interesów. Trzeba jednak pamiętać o tym, że czyn określony w art. 585 § 1 Kodeksu spółek handlowych jest przestępstwem umyślnym, a zatem sprawca musi mieć świadomość, że działa na szkodę spółki i tego chcieć, albo przynajmniej sprawca musi przewidywać, że jego zachowanie może stanowić działanie na szkodę spółki i musi godzić się na to.

Gdy zachowanie członka zarządu nie ogranicza się wyłącznie do stworzenia stanu zagrożenia niebezpieczeństwem powstania szkody, ale doprowadzi wręcz do powstania uszczerbku, wówczas tym bardziej uzasadnione jest pociągnięcie go do odpowiedzialności w oparciu o treść art. 585 § 1 Kodeksu spółek handlowych.

Pamiętać jednak przy tym trzeba, iż takie działanie członka organu spółki realizować może również znamiona innego przestępstwa. Artykuł 296 § 1 Kodeksu karnego przewiduje bowiem karę pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat dla osoby, która będąc obowiązana na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych jej uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na niej obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową.

Członek zarządu jest niewątpliwie osobą obowiązaną do zajmowania się sprawami majątkowymi i działalnością gospodarczą osoby prawnej. Jeżeli więc swoim zachowaniem doprowadzi on do wyrządzenia spółce znacznej szkody, tj. szkody której wartość przekracza 200.000,00 zł, wówczas możliwe jest postawienie mu zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 296 § 1 Kodeksu karnego. W przypadku zaś gdyby wartość szkody poniesionej przez spółkę była niższa niż 200.000,00 zł, wówczas zastosowanie znaleźć może wspomniany już art. 585 § 1 Kodeksu spółek handlowych.