Muzyka w sklepach a prawa autorskie

Przeczytaj także: Muzyka a zachowania konsumentów

Muzyka sprzyja wydawaniu

Przykładowo, może stwarzać bardzo sprzyjające warunki do robienia zakupów. Skuteczność takiej metody potwierdzają zarówno analizy wyników sprzedaży jak i sami konsumenci, którzy w badaniach opinii publicznej wprost przyznają, że chętniej odwiedzają miejsca, w których gra muzyka, więcej w nich kupują i są w stanie więcej zapłacić za świadczone tam usługi. Pojawiła się nawet odrębna dziedzina marketingu, tzw. audiomarketing, która bada wykorzystanie muzyki w celu intensyfikacji sprzedaży.

Przedsiębiorcy, mniej lub bardziej świadomi wyników opracowań naukowych bądź zaleceń specjalistów od marketingu, powszechnie korzystają z dobroczynnego wpływu muzyki na osiągane zyski. Dziś, zarówno we wszelkich sklepach, galeriach handlowych, supermarketach jak i obiektach świadczenia usług, w tym gastronomicznych, płynie muzyka – agresywna lub dyskretna, dobierana jako zamierzony element atmosfery miejsca lub dobiegająca ze spontanicznie wybranej stacji radiowej bądź telewizji.

Prawo ogranicza wykorzystanie muzyki w działalności gospodarczej

Utwory muzyczne podlegają ochronie prawnoautorskiej na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawach autorskich (Dz.U. Nr 24, poz. 83). Ochrona ta ogranicza możliwość swobodnego i nieograniczonego korzystania z muzyki w działalności gospodarczej, w tym w celach zwiększania sprzedaży, o ile podmiot, który tego dokonuje nie jest jej twórcą bądź nie przysługują mu do niej prawa autorskie lub pokrewne z innego tytułu. Oczywiście w praktyce, taka hipotetyczna sytuacja będzie raczej wyjątkiem.

Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą, twórcy utworu przysługuje wynagrodzenie za korzystanie z niego przez inne osoby. Zatem, aby odtwarzać muzykę w lokalu, w którym prowadzi się działalność gospodarczą, należy za to zapłacić. Nie ma przy tym znaczenia, czy przedsiębiorca świadomie buduje klimat swojego zakładu przez przemyślany dobór określonych melodii, czy też prezentuje przypadkowo wybrane utwory, czy wreszcie swobodnie nadaje muzykę z różnych stacji radiowych czy też telewizji, nawet jeśli by je często zmieniał. Nieistotne jest również to, czy muzyka ma przyciągnąć klientów, umilić im czas, czy też po prostu wypełnić ciszę w zakładzie czy sklepie, bez intencji konkretnego oddziaływania na jej odbiorców. W zasadzie, niemalże w każdym przypadku muzyka odtwarzana przez przedsiębiorcę będzie traktowana jako wykorzystywana w celu prowadzenia przez niego działalności. Konsekwentnie, będzie powstawał obowiązek uiszczenia tantiem.

Organizacje zbiorowego zarządzania pobierają tantiemy

Ustawa o prawach autorskich przewiduje, że zapłata tantiem może nastąpić za pośrednictwem podmiotów, które reprezentują twórców i pośredniczą w przekazaniu im wynagrodzenia za korzystanie z utworów. Tymi podmiotami są organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. Są to stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów. Przedsiębiorca planujący emitować w swej działalności muzykę – czy to wyłącznie sam dźwięk, czy też wraz z obrazem, jako teledysk, może, zatem podpisać umowę z organizacją zbiorowego zarządzania i za zapłatą określonej sumy, uzyskać licencję na jej legalne odtwarzanie w swym zakładzie.

W przypadku pojedynczego utworu muzycznego lub wideoklipu, możemy mieć do czynienia z wiązką uprawnień przysługujących kilku twórcom, co wynika z dużej ilości osób zaangażowanych w ich powstanie (autorzy tekstu, muzyki, wykonawcy, reżyserzy, producenci, itd.). Poszczególne kategorie twórców reprezentowane są przez inne organizacje zbiorowego zarządzania. Dlatego podpisanie umowy tylko z jedną z organizacji nie wystarczy. Aby dopełnić obowiązku nakładanego przez ustawodawcę, należałoby podpisać odpowiednie umowy ze wszystkimi właściwymi organizacjami.

Następujące organizacje są właściwe w zakresie praw do utworów muzycznych: Stowarzyszenie Autorów ZAiKS – reprezentuje autorów tekstów i kompozytorów, Związek Producentów Audio-Video ZPAV – reprezentuje producentów, natomiast wykonawców reprezentują dwie różne organizacje – Związek Stowarzyszeń Artystów Wykonawców STOART oraz Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP. Zatem umowy licencyjne powinny zostać podpisane ze wszystkimi czterema organizacjami.