Naruszenie warunków i unieważnienie umowy

Przeczytaj także: Czym jest list intencyjny?

Zapisy dotyczące konsekwencji

Przy podpisywaniu umowy zakładamy, że jej warunki są satysfakcjonujące dla obu stron i że żadna z nich ich nie naruszy. Jeśli strony nie są zadowolone z umowy, często nawet zapisy o konsekwencjach naruszenia jej warunków nie rozwiązują problemu. Poza tym podejmowanie tematu naruszenia postanowień umowy w trakcie jej sporządzania może być niezręczne.

Dlatego też zastanów się, czy warto podejmować kwestię konsekwencji za naruszenie postanowień umowy w trakcie sporządzania umowy. Może lepiej będzie poświęcić więcej czasu na dopracowanie umowy w taki sposób, aby obie strony czuły są dla siebie równorzędnymi partnerami i aby żadna ze stron nie czuła się wykorzystana. Takie działanie na pewno przyczyni się do polepszenia i wzmocnienia relacji między stronami umowy. Jeśli natomiast jedna ze stron naruszy warunki umowy, może liczyć się z konsekwencjami wynikającymi z przepisów prawa.

Różne konsekwencje

Konsekwencje złamania umowy mogą być różne:

• Naprawienie szkody: strona, która naruszyła warunki umowy, musi naprawić szkodę, np. poprzez naprawienie usterki w dostarczonym towarze.
• Obniżenie ceny: poszkodowana strona nie musi płacić pełnej ceny za zakupiony towar lub usługę.
• Ponowna dostawa towaru: sprzedający ponownie musi dostarczyć towar, tym razem pozbawiony wad.
• Odszkodowanie: jest rekompensatą za straty wynikłe z niedotrzymania warunków umowy.
• Unieważnienie: umowa i warunki nią określone zostają unieważnione.

Generalnie strona, w stosunku do której naruszono warunki umowy, nie ma z mocy samych przepisów prawa do żądania naprawienia szkody, obniżenia ceny lub ponownej dostawy. Natomiast ma ona prawo do odszkodowania lub unieważnienia umowy, jeśli druga strona umowy naruszy jej postanowienia.

Odszkodowanie

Złamanie warunków umowy lub niewywiązanie się z tych warunków może spowodować szkody dla drugiej strony umowy. W tej sytuacji poszkodowana strona ma prawo do odszkodowania. Odszkodowanie obejmuje szkody, które nastąpiły na skutek normalnego działania lub zaniechania. Jest to regulacja ogólna i ma zastosowanie nawet w sytuacji, gdy strony nie dokonały takiego zapisu w umowie.

Prawo do odszkodowania nie przysługuje, jeśli naruszenie zapisów umowy nie zostało spowodowane z winy strony, która dokonała tego naruszenia. Naruszenie takie może być wynikiem np. postanowienia jakiegoś urzędu lub katastrofy naturalnej.

Zapisy dotyczące odszkodowania

W umowie często ustala się, że strona, która naruszy warunki umowy, narażając tym samym drugą stronę na szkodę, zrekompensuje jej powstałe w wyniku naruszenia straty, nawet jeśli naruszenie to nie było umyślne, a wynikało z zaniedbania lub przeoczenia. Jest to tzw. odpowiedzialność ścisła.

Od stron zależy, jaki zakres odpowiedzialności będzie spoczywał na każdej ze stron umowy w przypadku niewywiązania się z jej postanowień. Wszystkie możliwe rozwiązania tego problemu mają i zalety i wady.

W przypadku ścisłej odpowiedzialności nie trzeba udowadniać, że naruszenie umowy zostało spowodowane w wyniku zaniedbania lub przeoczenia jednej ze stron. Z drugiej strony jednak ponosi się pełną odpowiedzialność odszkodowawczą, przed którą bardzo trudno się uchronić. Dlatego też w przypadku niektórych umów zlecenia do tekstu umowy wprowadza się klauzulę mówiącą o tym, że zleceniobiorca musi posiadać ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej lub że odpowiedzialność stron umowy jest ograniczona do wysokości określonej kwoty.

W przypadku ustalania konsekwencji ewentualnego naruszenia umowy może pojawić się problem związany z tym, że trudno będzie ustalić, czy umowa została naruszona, czy nie. Problem ten pozostaje aktualny także w sytuacji, gdy zdecydujesz się na wprowadzenie do umowy klauzuli o ścisłej odpowiedzialności odszkodowawczej. Jeśli natomiast sformułujesz własne warunki odnoszące się do odpowiedzialności odszkodowawczej, może to mieć nieoczekiwane skutki finansowe.