Godziny nadliczbowe ryzykiem dla pracodawcy

Przeczytaj także: Dodatek za nadgodziny dobowe

Pracę w godzinach nadliczbowych stanowi praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. W podstawowym czasie pracy gdy pracownik świadczy pracę 8 godzin dziennie sprawa jest prosta. Każda godzina przepracowana ponad ósmą godzinę, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Jeśli np. pracownik pracuje od poniedziałku do piątku pomiędzy 9 a 17, to każda minuta po 17 jest pracą w nadgodzinach. Przy równoważnym czasie pracy nadgodziną będzie praca ponad normę dobową wynikająca z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy pod warunkiem, że wynosi min. 8 godzin dziennie. Jeżeli pracownik pracuje co dwa dni po 9 godzin a co dwa dni po 7 godzin to pracą w nadgodzinach będzie odpowiednio praca po 9 godzinie i po 7 godzinie pracy. Przy zadaniowym czasie pracy, będzie to natomiast praca w godzinach poświęconych poza wyznaczone zadania podyktowane okolicznościami dotyczącymi pracodawcy.

Kiedy dopuszczalne

Przesłankami warunkującymi dopuszczalność nadgodzin są m.in. konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii albo szczególne potrzeby pracodawcy. Praca w nadgodzinach nie może stanowić stałego elementu harmonogramu pracy. Ogólnie przyjmuje się, że praca ponadwymiarowa nie powinna być zlecana w celu wykonywania normalnych, planowanych zadań, jak również nie powinna być stałym elementem organizacji pracy(…).1 W nauce prawa pracy sporne jest, czy przez pojęcie szczególnych potrzeb pracodawcy należy rozumieć sytuację w których pracodawca powierza do wykonania pracę wprawdzie stanowiącą normalne zadanie ale zamiennie rozkłada ją pomiędzy różnych pracowników.

Za takim poglądem opowiada się prof. dr hab. K. Rączka zaś jego przeciwnikiem jest prof. dr hab. B. Wagner. Zwycięża drugi pogląd. Obydwa przypadki z § 1, w których wydanie polecenia dotyczącego pracy w godzinach nadliczbowych jest możliwe, ujmują sytuacje nadzwyczajne. Jeżeli w zakładzie występuje stała potrzeba takiej pracy, pracodawca musi rozważyć podjęcie działań organizacyjnych, zwiększenie zatrudnienia itd. Panuje zgodna opinia, iż godzin nadliczbowych nie wolno planować.

Ile może być nadgodzin?

W ciągu roku nadgodziny nie mogą przekroczyć 150. W świadectwie pracy powinna zostać zamieszczona informacja o ilości przepracowanych nadgodzin. Jednocześnie Kp dopuszcza aby w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w umowie o pracę ustalono inną liczbę godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym.