Potrącenia i odliczenia z wynagrodzenia pracownika

Przeczytaj także: Wypłata wynagrodzenia: nadpłata

Potrącenia przymusowe na podstawie zajęcia

Pracownik może posiadać różnego rodzaju zobowiązania, których spłacenie "zabezpieczone" jest zajęciem komorniczym. Może być ono wydane, jeżeli dług pracownika został prawomocnie stwierdzony przez uprawniony do tego organ, najczęściej sąd powszechny. Takie zajęcie skutkuje po stronie pracodawcy, który je otrzymał, obowiązkiem dokonywania odpowiednich potrąceń z wynagrodzenia pracownika. Nie ma potrzeby uzyskiwania na nie zgody zatrudnionego. Należy natomiast przestrzegać przepisów, które chronią wynagrodzenie za pracę przed nadmiernym uszczupleniem na rzecz należności objętych zajęciem.

Przymusowemu potrąceniu z wynagrodzenia pracownika (po odliczeniu z niego należności podatkowo-składkowych) podlegają tylko te świadczenia, które są potwierdzone tytułem wykonawczym. Jest nim na ogół prawomocny wyrok sądowy zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Kiedy pracodawca dostanie taki tytuł wykonawczy lub też zajęcie komornicze, w którym będzie on przywołany, wówczas ma obowiązek dokonywać potrąceń obligatoryjnie, bez względu na swoje stanowisko w tej sprawie. Potrącenia obowiązkowe dotyczą różnych świadczeń, zarówno alimentacyjnych, jak i niealimentacyjnych. Ich rodzaj nie jest jednak istotny, ponieważ ważny jest tylko fakt wydania tytułu wykonawczego. Należności nieoparte na takim tytule mogą, ale nie muszą być potrącane przez pracodawcę. Jeżeli należnościami tymi są nierozliczone zaliczki i kary pieniężne z odpowiedzialności porządkowej, wówczas ich potrącenie nie wymaga zgody pracownika.

Odliczenia z pensji bez ochrony

Od potrąceń z wynagrodzenia za pracę należy odróżnić odliczenia z tego wynagrodzenia. Mimo że w praktyce sprowadzają się one do pomniejszenia należnej pracownikowi wypłaty, to jednak dokonywane są na zasadach odmiennych niż potrącenia. Najważniejszą różnicą pomiędzy nimi jest niestosowanie do odliczeń z wynagrodzenia tych regulacji, które chronią je przed nadmiernymi potrąceniami. W przypadku dokonywania odliczeń nie zostawia się więc pracownikowi tzw. kwoty wolnej ani nie dba o to, żeby odliczenie nie przekroczyło określonej wartości procentowej wynagrodzenia.

Odliczenie następuje zatem w całości, jednak dotyczy bardzo ograniczonego zakresu świadczeń. Jak stanowi art. 87 § 7 K.p., z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności, za okresy nieobecności w pracy, za które pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Odliczenia dotyczą więc nadpłaconego wynagrodzenia za pracę. Takie przypadki występują najczęściej w następstwie sytuacji, w której zakład pracy już obliczył wynagrodzenie za pracę i postawił je do dyspozycji pracownika, a następnie wystąpiła okoliczność (np. nieusprawiedliwiona nieobecność), która uzasadnia naliczenie wynagrodzenia w niższej wysokości.