Zwolnienia grupowe a ochrona przedemerytalna

Przeczytaj także: Ochrona przedemerytalna a wypowiedzenie umowy o pracę

Pytanie: Czy istnieje możliwość wypowiedzenia warunków pracy i płacy w ramach przeprowadzanych zwolnień grupowych pracownikowi, którego w styczniu 2011 r. objęła ochrona przed zwolnieniem na podstawie art. 39 Kodeksu pracy? Pracownikowi chcielibyśmy zmniejszyć zakres wykonywanych czynności (i w związku z tym zmniejszyć wynagrodzenie ) w związku z tym, iż będzie przeprowadzana mniejsza liczba inwestycji i odejdzie mu to z zakresu obowiązków.

Odpowiedź: Pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników zobowiązany do stosowania tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych może wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi podlegającemu tzw. ochronie przedemerytalnej. Obniżenie wynagrodzenia pracownika będzie skutkowało jednak obowiązkiem wypłaty mu dodatku wyrównawczego.

1. W wieku przedemerytalnym - wyjątkowo - można wypowiedzieć warunki pracy i płacy

Co do zasady pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Tzw. ustawa o zwolnieniach grupowych co prawda znosi taką szczególna ochronę pracowników, ale jednocześnie wprowadza własne ograniczenie wskazujące, iż wobec szczególnych kategorii pracowników pracodawca może jedynie wypowiedzieć warunki pracy i płacy (a nie może wypowiedzieć stosunku pracy). Do jednej z takich ochronnych kategorii pracowników należą osoby podlegające ochronie przed wypowiedzeniem umowy w związku z osiągnięciem wieku przedemerytalnego. Oznacza to, że w sytuacji przeprowadzania zwolnień grupowych w stosunku do tych pracowników niedopuszczalne jest wypowiedzenie im stosunku pracy, ale możliwe jest wypowiedzenie im dotychczasowych warunków pracy i płacy.

2. Obniżenie wynagrodzenia wymaga wypłaty dodatku wyrównawczego

Warto zaznaczyć, iż jeśli zmiany warunków pracy i płacy związane są z obniżeniem pracownikowi wynagrodzenia, w takim przypadku przysługuje mu do końca okresu, w którym korzystałby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem dodatek wyrównawczy obliczony według zasad właściwych dla dodatków wyrównawczych przewidzianych w Kodeksie pracy. Zasady ustalania wysokości dodatków określone są w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 1996 r. nr 62, poz. 289, ze zm.).

3. Zmiana zakresu obowiązków nie wymaga zmiany umowy

Należy zwrócić również uwagę, iż zmniejszenie zakresu obowiązków (jeżeli nie stanowi on części umowy o pracę) nie wymaga zmian umowy o pracę. A zatem pracodawca jednostronną decyzja może „zabierać” lub powierzać pracownikowi nowe obowiązki mieszczące się w ramach uzgodnionego rodzaju pracy. Taka zmiana nie będzie powodowała obowiązku zmiany umowy. Wypowiedzenie zmieniające warunki stosuje się w przypadku konieczności zmiany ustalonych w umowie o pracę warunków zatrudnienia.

Zmiana zakresu obowiązków może natomiast stanowić powód wypowiedzenia pracownikowi warunków płacy, ale w przypadku pracowników podlegających ochronie, przez czas objęty tą ochroną i tak będzie przysługiwało im prawo do dodatku wyrównawczego.

Podstawa prawna:

• art. 29 § 4, art. 39 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94),
• art. 5 ust. 1, ust. 5 pkt 1, ust. 6 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. nr 90, poz. 844),
• art. 43 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2008 r. nr 223, poz. 1458).

Portal Kadrowy - odpowiedzi ekspertów prawa pracy. Porady wraz z podstawą prawną otrzymasz na skrzynkę. Dajemy gwarancję profesjonalnej odpowiedzi. W portalu do pobrania m.in. wzory, wskaźniki, kalkulatory, akty prawne.