Zasady udzielania urlopu okolicznościowego

Przeczytaj także: Urlop okolicznościowy a macierzyński

Krótkie zwolnienia na rodzinne uroczystości

W praktyce stosowania przepisów prawa pracy utarła się potoczna nazwa zwolnienia od pracy w związku z wystąpieniem ważnych dla pracownika okoliczności życiowych. Zwolnienie takie określa się zazwyczaj mianem urlopu okolicznościowego, jednak trzeba podkreślić, że poza pierwszym członem nazwy nie ma ono nic wspólnego z urlopem wypoczynkowym. Zwolnienia okolicznościowe są udzielane wyłącznie na podstawie przepisów dotyczących tych zwolnień, a nie w oparciu o regulacje odnoszące się do urlopów wypoczynkowych. Podstawą prawną urlopów okolicznościowych jest więc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, a nie Kodeks pracy. Zgodnie z § 15 wskazanego aktu wykonawczego, pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy na czas obejmujący:

• 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
• 1 dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Wskazane wymiary zwolnienia mają charakter minimalny. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca ustalił go w wyższym wymiarze. Może to uczynić poprzez odpowiednie postanowienia w przepisach zakładowych lub na mocy wewnętrznego zarządzenia, jeżeli nie ma obowiązku tworzenia regulaminu pracy. Zakładowe regulacje mogą być przy tym wprowadzone, jeżeli pracodawcy nie obowiązują w zakresie zwolnień sztywne przepisy odrębne. Poza zdarzeniami, które uwzględnione są w rozporządzeniu w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy…, pracodawca może też uregulować kwestię zwolnień od pracy w razie wystąpienia jeszcze innych ważnych dla pracownika okoliczności życiowych. Może to być np. zwolnienie na przeprowadzkę w związku z podjęciem pracy w zakładzie. W takim wypadku warunki zwolnienia będą zależały wyłącznie od przepisów zakładowych czy zarządzenia pracodawcy.

Urlop okolicznościowy w terminie przybliżonym

Zasady udzielania zwolnień okolicznościowych w związku ze zdarzeniami określonymi w rozporządzeniu nie określają terminu, w jakim mają być one wykorzystane. Wskazują tylko, że zwolnienia te następują w związku z daną okolicznością. Trzeba jednak zauważyć, że omawiane zwolnienie ma charakter celowy, a nie rekreacyjny. Udzielane jest ono w związku z wystąpieniem określonej sytuacji, która przez swoją ważność absorbuje całą aktywność i uwagę pracownika.

Duża część z podejmowanych przez niego w tym czasie działań dotyczy załatwiania różnego rodzaju formalności. Czynności urzędowe związane ze zdarzeniem mogą być wykonywane zarówno przed dniem jego wystąpienia, jak i po tym dniu. Przykładowo, zwolnienie w związku ze ślubem pracownika może być udzielone na dzień go poprzedzający, ponieważ formalności z nim związane są w większości załatwiane przed dniem ślubu. Z kolei wolnego z tytułu urodzenia się dziecka można udzielić również po tym fakcie, chociażby z uwagi na konieczność zgłoszenia dziecka w odpowiednich instytucjach. Ważne jest, aby termin udzielonego zwolnienia pozostawał w czasowym i przyczynowym związku z samym zdarzeniem.

Zwolnienia okolicznościowe przysługują tylko osobom zatrudnionym w ramach stosunku pracy. Nie mają do nich prawa stażyści i pracownicy cywilnoprawni. Pracownikom tymczasowym zwolnień udziela agencja.