Jaka suma zabezpieczenia wierzytelności?

Przeczytaj także: Zabezpieczenie wierzytelności: zastaw rejestrowy

Pytanie: Jakie najważniejsze zapisy powinny się znaleźć w umowie o przelew wierzytelności z umowy ubezpieczenia oraz o w umowie o ustanowienie zastawu rejestrowego? Czy bank dla zabezpieczenia kredytu w wysokości np. 2,5 mln złotych może ustanawiać najwyższą sumę zabezpieczenia (trzy razy wyższą)? Od czego zależy decyzja banku? Dodam, że przedmiotem zastawu są ruchome nowe środki trwałe, w tym nowoczesny sprzęt medyczny.

Odpowiedź:Tak, bank dla zabezpieczenia kredytu może ustanowić najwyższą sumę zabezpieczenia (nawet trzy razy wyższą), jeżeli zabezpieczana jest wierzytelność przyszła lub warunkowa o wysokości nieustalonej w chwili zawarcia umowy zastawniczej. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 4 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów umowa zastawnicza powinna określać m.in. wierzytelność zabezpieczoną zastawem, co powinno zostać dokonane przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia.

Kiedy bank może żądać najwyższego zabezpieczenia?

Jeżeli zastaw zabezpiecza wierzytelność o nieoznaczonej wysokości, to konieczne jest określenie sumy najwyższej – jeżeli wierzytelność ta jest przyszła lub warunkowa. Jest tak, ponieważ w momencie zawierania umowy zastawniczej nie wiadomo, w jakiej ostatecznie wysokości będzie wymagalna zabezpieczana wierzytelność.

Jeżeli z kolei wierzytelność jest w wysokości oznaczonej, to po prostu podaje się jej konkretną wysokość. Nie ma więc możliwości, aby jednocześnie podać dokładną wysokość wierzytelności i sumę najwyższego zabezpieczenia.

Artykuł 3 ust. 2 pkt 4 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów nie reguluje tego, czy zastaw będzie miał charakter „kaucyjny” (czyli zabezpieczający najwyższą sumę), czy też będzie wskazywał oznaczoną kwotę. Kwestia ta została więc pozostawiona uznaniu stron, które na zasadzie swobody umów mogą zdecydować się na jeden z tych dwóch wariantów.

Swoboda zawierania umów rozciąga się także na wysokość najwyższej sumy zabezpieczenia, którą strony mogą ustalić według swojego uznania. Oczywiście w praktyce, zwłaszcza udzielania kredytów bankowych, będzie to najczęściej oznaczało konieczność przyjęcia warunków banku – przy żadnej lub bardzo ograniczonej możliwości negocjowania wysokości sumy zabezpieczenia – albo też rezygnacji z podpisania umowy.

Co banki biorą pod uwagę przy ustalaniu wysokości zabezpieczenia?

Przy ustalaniu wysokości najwyższej sumy zabezpieczenia banki biorą najczęściej pod uwagę rodzaj i wysokość wierzytelności oraz proporcję wartościową zabezpieczenia i wierzytelności. Przyjmuje się, że suma ustanowionych zabezpieczeń powinna być znacznie wyższa od kwoty udzielonego kredytu i należnych odsetek – stąd też nawet kilkukrotna różnica między tymi kwotami.

Suma zabezpieczenia 3-krotnie większa od kwoty kredytu może być spowodowana np. długim okresem kredytowania, niezadowalającą zdolnością kredytową lub niewystarczającym zabezpieczeniem umowy (choć w tym ostatnim wypadku bank powinien po prostu zmniejszyć oferowaną maksymalną wysokość kredytu i nie podejmować ryzyka niewypłacalności klienta).

Warto podkreślić, że sąd rejestrowy nie będzie badał wysokości sumy zabezpieczenia umowy podczas wpisywania zastawu do rejestru. Nie możecie więc Państwo liczyć na to, że zgodzicie się na wysoką sumą zabezpieczenia, a następnie sąd nakaże ją stronom zmniejszyć do określonego przez siebie poziomu. Co więcej, regulacje podatkowe tego rodzaju zabezpieczenia wierzytelności (zwłaszcza stały wpis oraz brak opłaty skarbowej) nie stanowią dla banków zapory dla określania sumy zabezpieczenia na stosunkowo wysokim poziomie.

Możecie Państwo walczyć jedynie poprzez próbę negocjacji warunków umowy i wskazywanie, że rzeczywista kwota wierzytelności nie będzie tak wysoka, jak wynikałoby to z analiz banku. Można próbować argumentować, że stopy procentowe w okresie kredytu nie będą raczej podnoszone, a może wręcz obniżane, oraz że przedmiot zastawu rejestrowego przedstawia wysoką wartość i jest łatwo „egzekwowalny” (np. poprzez sprzedaż).

Podstawa prawna:

• art. 3 ust. 2 pkt 4 ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów.

Portal SpolkaZoo.pl - serwis dla członków zarządów spółek z o.o. Praktyczne porady z zakresu prawa handlowego i zarządzania spółką, przydatne wzory dokumentów, informacje o zmianach w prawie.