Odstąpienie od umowy zawartej na odległość

Przeczytaj także: Odstąpienie od umowy a zwrot kosztów wysyłki towaru

Producenci oferujący swój towar za pośrednictwem Internetu powinni mieć świadomość, że skoro w taki sposób zorganizowali swoją działalność, to zawierane przez nich umowy z konsumentami, bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, określane są w ustawodawstwie mianem „umów na odległość”, które podlegają szczególnej regulacji ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271, z późn. zm.). Na takich przedsiębiorcach ciążyć będą zatem odrębne obowiązki wynikające z przepisów ustawy, a wśród nich – związane z przysługującym konsumentowi specjalnym uprawnieniem do odstąpienia od umowy na odległość.

Konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn. Wystarczy, że złoży stosowne oświadczenie na piśmie, w terminie dziesięciu dni, liczonym od dnia wydania rzeczy. Gdy umowa dotyczy świadczenia usługi – od dnia jej zawarcia, przy czym do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Możliwość skorzystania z zagwarantowanego przez ustawodawcę uprawnienia nie może być obwarowana koniecznością zapłaty przez konsumenta jakiejkolwiek sumy (odstępne). Skutkiem zaś jego realizacji jest uznanie umowy za niezawartą. Konsument zostaje zwolniony ze wszelkich zobowiązań, natomiast to, co strony świadczyły, ulega niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni, zwrotowi w stanie niezmienionym, o ile zmiana taka nie była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Dokonanie przez konsumenta jakichkolwiek przedpłat rodzi jednocześnie obowiązek uiszczenia na jego rzecz odsetek ustawowych od daty dokonania przedpłaty.

Jak zauważają komentatorzy, uprawnienie konsumenta do odstąpienia od umowy w zakreślonym terminie bez podania przyczyn osłabia zasady ochrony trwałości istniejącego między stronami stosunku umownego. Zapewne też dlatego ustawodawca zdecydował, że, co do zasady, okres niepewności, w czasie którego konsument jest uprawniony do zniweczenia więzi prawnej łączącej go z przedsiębiorcą oferującym swój produkt czy usługę, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość nie może trwać dłużej niż dziesięć dni. Jednocześnie, przedsiębiorcy zawierający umowy na odległość muszą mieć świadomość, że termin ten nie rozpocznie swego biegu, jeżeli najpóźniej w chwili złożenia propozycji zawarcia umowy nie poinformują oni konsumentów, przy użyciu środka porozumiewania się na odległość, o prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni.

Ustawodawca, hołdując zasadzie pewności obrotu prawnego, przyjął, iż niezależnie od tego, czy konsument uzyska stosowną informację w zakresie przysługującego mu prawa odstąpienia od umowy, nie będzie on uprawniony do jego realizacji po upływie trzech miesięcy od dnia wydania rzeczy czy zawarcia umowy o świadczenie usług. Oznacza to w konsekwencji, że jeżeli jednak konsument, po rozpoczęciu biegu tego trzymiesięcznego terminu, otrzyma potwierdzenie przysługującego mu prawa odstąpienia od umowy, termin ów ulegnie skróceniu do dziesięciu dni od tej daty. Po upływie zakreślonych terminów, ustanowione w ustawie uprawnienie wygasa, choćby nawet konsument dowiedział się dopiero o jego treści.