Elektroniczne oświadczenie woli

Przeczytaj także: Oświadczenie woli: kiedy traci ważność?

Ustawową definicję oświadczenia woli znaleźć można w art. 60 k.c. Przepis ten stanowi, że „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli)”. Wymaganie dokonania czynności prawnej w formie szczególnej (pisemnej, z datą pewną, notarialnej itp.) musi zatem wynikać każdorazowo z wyraźnego przepisu ustawy.

Za oświadczenie woli należy zatem uznać zachowanie osoby, które w sposób dostateczny ujawnia jej wolę wywołania określonego skutku prawnego. W najnowszej literaturze oświadczenie woli określane jest jako czynność konwencjonalna (znak), regulująca sytuację prawną podmiotów, których dotyczy. Jest zatem skierowana do innych osób w sposób zamierzony.

Przytoczona powyżej ustawowa definicja oświadczenia woli wyraża fundamentalną dla polskiego prawa cywilnego zasadę swobody formy oświadczenia woli.

Oświadczenie woli jest koniecznym elementem każdej czynności prawnej, przy czym bez wątpienia oświadczenie takie nie musi być złożone wyraźnie. Możliwa i w pełni dopuszczalna jest sytuacja, w której podmiot poprzez swoje zachowanie nie ma wprost na celu przejawienia woli, ale zachowanie to pozwala innym osobom na wnioskowanie, że dany akt woli w istocie zaistniał. Zachowanie się osoby dokonywającej czynności prawnej może polegać na wypowiedzeniu pewnych słów, złożeniu podpisu na dokumencie, skinięciu głową, a niekiedy nawet na milczeniu.

W jaki zatem sposób przedstawione wyżej ogólne rozważania przekładają się na oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej?

Polskie prawo cywilne dopuszcza dużą swobodę składania oświadczeń woli w postaci elektronicznej. Z tego też względu wystarczające jest przekazanie treści oświadczenia woli (np. za pomocą poczty elektronicznej) w formie pozwalającej na jej odczytanie przez adresata. Wysłanie oświadczenia woli w takiej właśnie formie spełnia wymóg dostatecznego ujawnienia woli w rozumieniu art. 60 k.c.

Przykładem ukazującym dużą dowolność formy oświadczenia woli składanego w Internecie jest treść strony WWW. Wola osoby składającej oświadczenie na stronie WWW wyrażona może zostać za pomocą tekstu, obrazów, dźwięków czy prezentacji multimedialnych. Bez wątpienia do składania oświadczeń woli użyte mogą być również wszelkiego rodzaju komunikatory, jak i wideokonferencje w czasie rzeczywistym. Powszechny dostęp do sieci, jak i szeroki wachlarz sposobów wyrażenia woli w postaci elektronicznej, wymaga jednak dokonywania wykładni złożonego w taki sposób oświadczenia z uwzględnieniem specyfiki kontaktów interpersonalnych w sieci, jak użycie slangu internetowego, czy dodawanie w tekście emotikonek. Oświadczenie woli należy bowiem tłumaczyć tak, jak tego wymagają - ze względu na okoliczności, w których złożone zostało - zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Przykładem zachowania mającego charakter oświadczenia woli może być więc świadome naciśnięcie przycisku „zamawiam” w ramach zakupu rzeczy bądź usługi z oferty sklepu internetowego.