Rachunkowość non profit i not for profit

Przeczytaj także: Uproszczona rachunkowość dla mniejszych spółek. Sejm przyjął ustawę

W ustawie tej w art. 6 stwierdza się, że statutowa działalność organizacji pozarządowej w części obejmującej działalność pożytku publicznego nie jest, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1, działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów prawa działalności gospodarczej i może być prowadzona jako działalność odpłatna lub jako działalność nieodpłatna.

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 tej ustawy „działalnością odpłatną pożytku publicznego jest działalność w zakresie wykonywania zadań należących do sfery zadań publicznych, w ramach realizacji przez organizację pozarządową [...] celów statutowych, za którą pobiera wynagrodzenie. Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest również sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych, a także sprzedaż przedmiotów darowizny na cele prowadzenia działalności pożytku publicznego”.

W art. 9 ust. 1 ustawy określono, że działalność odpłatna pożytku publicznego będzie działalnością gospodarczą, jeżeli ponadto zostanie spełniona jedna z dwóch przesłanek:

1. wynagrodzenie pobierane za działalność odpłatną jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego jakie wynika z kalkulacji bezpośrednich kosztów tej działalności;
2. wynagrodzenie osób fizycznych z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności nieodpłatnej oraz działalności odpłatnej przekracza 1,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w sektorze przedsiębiorstw, ogłoszonego przez prezesa GUS za rok poprzedni.

Zgodnie z treścią ustawy nie można prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności.

Jednostki nieprowadzące działalności gospodarczej podlegają systemowi podatkowemu i w związku z tym muszą dopełnić obowiązków związanych z uzyskaniem statusu podatnika, a następnie z rozliczaniem się z podatków.

Z chwilą wpisu do KRS jednostki non profit uzyskują osobowość prawną i stają się podatnikami podatku dochodowego. Wobec tego powinny dokonać zgłoszenia identyfikacyjnego do organu podatkowego, którym jest naczelnik właściwego urzędu skarbowego. Obowiązku powinny dopełnić także w odniesieniu do podatku VAT i podatku dochodowego od osób fizycznych, jeśli będą jego płatnikami.

Wypracowany dochód jednostki te mogą przeznaczyć na cele statutowe, jeżeli ich działalność odpowiada warunkom określonym w art. 17, ust. 1, pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Jednostki non profit nie są zobowiązane, co do zasady, do składania miesięcznych deklaracji (CIT-2) o wysokości dochodu (straty) osiągniętego od początku roku i, jeśli będzie to miało miejsce, muszą wpłacać zaliczki na podatek dochodowy do 20. następnego miesiąca. Jednostki przeznaczające dochód na cele statutowe, nie mając obowiązku składania deklaracji miesięcznych, nie muszą w tym celu składać pisemnego oświadczenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Jednak jednostki te są zobowiązane do złożenia rocznego zeznania (CIT-8) i ewentualnej zapłaty podatku.

Jako płatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych od wypłacanych wynagrodzeń jednostki non profit zobowiązane są do składania rocznych deklaracji i informacji w tym zakresie oraz do poboru i zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Jeżeli jednostki nieprowadzące działalności gospodarczej wykonują czynności opodatkowane VAT-em, po przekroczeniu obrotów w wysokości równowartości 100 000 euro stają się podatnikami VAT. Muszą wówczas wystawiać faktury VAT, prowadzić ewidencję na potrzeby VAT, składać deklaracje za okresy miesięczne VAT-7 lub kwartalne przy wyborze statusu małego podatnika i metody kasowej.

Jednostki te mogą także być płatnikami: podatku od czynności cywilnoprawnych; opłaty skarbowej; podatku od nieruchomości; podatku od środków transportu.

Ewidencja syntetyczna, pomocnicza lub pozabilansowa tych jednostek powinna być tak prowadzona, aby umożliwić poprawne wypełnienie deklaracji podatkowych. Szczególnie dotyczy to podatku dochodowego od osób prawnych, podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku VAT.



Więcej przydatnych informacji na temat rachunkowości od strony prawnej, ideowej (zasady postępowania) oraz praktycznej (obliczenia i wyjaśnienia) znajdziesz w książce „Rachunkowość finansowa i podatkowa. Nowe wydanie 2010” Teresy Cembrowskiej (red. nauk.) (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010).