Wygaśnięcie poręczenia a zakres zobowiązania poręczyciela

Przeczytaj także: Udzielenie poręczenia - jakie ryzyko?

Pamiętać zatem należy, iż zakres zobowiązania poręczyciela nie może być szerszy niż zakres zobowiązania głównego, za które udzielił on poręczenia. Zakres odpowiedzialności poręczyciela względem wierzyciela nie może przekroczyć też zakresu odpowiedzialności określonego w umowie poręczenia, która może dodatkowo ograniczać ten zakres, przy czym kwestia ta powinna być jednoznacznie uregulowana w umowie, w ramach której oświadczenie poręczyciela musi być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. Strony przykładowo mogą w umowie poręczenia ograniczyć dodatkowo jego zakres w ten sposób, że poręczyciel zobowiąże się wykonać zobowiązanie za dłużnika, który tego nie zrobi, ale tylko do pewnej oznaczonej w umowie części. Na przykład: dłużnik zaciągnął kredyt na kwotę 100.000 zł, a poręczyciel zobowiązuje się spłacić ten kredyt jeżeli dłużnik tego nie zrobi, ale do kwoty nie wyższej niż 20.000 zł.

Jeśli chodzi natomiast o wygaśnięcie poręczenia, to stwierdzić należy, że poręczenie wygasa wówczas, kiedy wygaśnie zobowiązanie, za które poręczono, w szczególności wskutek wykonania zobowiązania głównego. Jeśli zobowiązanie główne zostanie wykonane i wygaśnie tylko częściowo, również poręczenie obejmujące całość zobowiązania głównego wygasa tylko w takiej części, w jakiej wygasło zobowiązanie główne. Jednakże oprócz najczęstszego przypadku, jakim jest wykonanie zobowiązania głównego, udzielone poręczenie wygaśnie również w przypadku spełnienia innego świadczenia zamiast wykonania zobowiązania głównego (art. 453 k.c.), pod warunkiem, iż przedmiot tego świadczenia nie będzie miał wad, za które dłużnik odpowiada z tytułu rękojmi, ponieważ wówczas poręczyciel odpowiada nadal za zobowiązania dłużnika z tego tytułu.

Poręczenie może wygasnąć także wskutek skutecznego złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (art. 470 k.c.), braku możliwości spełnienia świadczenia, za którą to niemożność dłużnik nie odpowiada (475 k.c.), dokonania potrącenia (art. 498 k.c.), czy zwolnienia z długu (art. 508 k.c.). Poręczenie wygasa również w przypadku odnowienia, tj. spełnienia przez dłużnika za zgodą wierzyciela innego świadczenia albo tego samego świadczenia na innej podstawie prawnej (art. 506 k.c.) oraz przejęcia długu przez inną osobę (art. 519 k.c.), chyba że poręczyciel wyrazi zgodę na dalsze trwanie poręczenia mimo odnowienia albo przejęcia długu (art. 507 k.c., art. 525 k.c.).

Poręczenie może wygasnąć również wtedy, gdy zobowiązanie, za które je udzielono, nie wygasło. Poręczenie wygaśnie w takiej sytuacji np. na skutek ziszczenia się określonego w umowie poręczenia warunku rozwiązującego lub upływu określonego w umowie poręczenia terminu, do którego poręczenia udzielono. Poręczenie wygasa także, gdy udzielone zostało bezterminowo za dług przyszły i zostaje odwołane przed powstaniem długu (art. 878 § 2 k.c.), oraz gdy wierzyciel nie uczyni zadość żądaniu poręczyciela, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty długu (gdy termin jest nieoznaczony) albo dokonał wypowiedzenia od którego zależy jego płatność (art. 882 k.c.).

Wygaśnięcie poręczenia nie następuje ani w sytuacji dokonania przelewu wierzytelności, ponieważ nabywca wierzytelności wstępuje w prawa wierzyciela z poręczenia (art. 509 § 2 k.c.), ani gdy osoba trzecia na skutek spłacenia zobowiązania za dłużnika wstąpiła w prawa zaspokojonego wierzyciela (art. 518 k.c.). Do wygaśnięcia ani ograniczenia poręczenia nie dojdzie również w sytuacji, gdy na skutek ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, dłużnik zawrze układ ze swoimi wierzycielami, a poręczona wierzytelność objęta układem zostanie zredukowana lub termin jej płatności rozłożony zostanie na raty. Zgodnie bowiem z art. 291 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1361 ze zm.), układ nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego i nie powoduje ograniczenia ani wygaśnięcia udzielonego poręczenia.