Wybory samorządowe: zasady głosowania

Przeczytaj także: Wybory prezydenckie - II tura

Oddanie głosu w wyborach samorządowych poza miejscem zameldowania na pobyt stały jest bardziej skomplikowane niż w wyborach prezydenckich. Przede wszystkim osoba udająca się w dniu tych wyborów do innej miejscowości, niż miejscowość jej stałego miejsca zamieszkania lub zameldowania na pobyt stały, nie będzie mogła zagłosować. Przepisy prawa nie przewidują bowiem możliwości uzyskania zaświadczenia o prawie do głosowania poza miejscem stałego zamieszkania, w dowolnie wybranym przez siebie lokalu wyborczym (tak jak ma to miejsce w wyborach Prezydenta RP). Inna jest również procedura dopisywania do tzw. spisów wyborców.

Zgodnie z ustawą z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r., Nr 176, poz. 1190, zwana dalej „Ustawą”) prawo do wybierania radnych ma polski obywatel, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na obszarze działania tej rady (gminy, powiatów, województwa). Osoba ta nie może jednak głosować jeżeli prawomocnym orzeczeniem sądowym została ubezwłasnowolniona lub pozbawiona praw publicznych albo pozbawiona została praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu. Te same kryteria obowiązują wyborców w wyborach wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem Polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na obszarze działania danej rady i nie został pozbawiony prawa wybierania w państwie członkowskim Unii Europejskiej, którego jest obywatelem, może głosować wyłącznie w wyborach do rady gminy oraz w wyborach wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Zgodnie z powyższym, warunkiem mającym wpływ na to gdzie możemy zagłosować, jest miejsce stałego zamieszkania, które może być inne niż miejsca zameldowania na pobyt stały. Miejscem stałego zamieszkania jest bowiem miejscowość, w której osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu, ale niekoniecznie jest tam zameldowana. Gdzie zatem głosujemy, czy w miejscu gdzie jesteśmy zameldowani na pobyt stały, czy w miejscu gdzie na stałe zamieszkujemy? Aby odpowiedzieć na to pytanie wskazać należy, iż osoby, które mogą oddać swój głos w wyborach samorządowych wpisywane są do spisu wyborców właściwego dla wyboru danej rady i mogą być wpisane tylko do jednego spisu wyborców.

Do spisu wyborców wpisuje się z urzędu osoby, które są wpisane w stałym rejestrze wyborców prowadzonym przez gminę. Z kolei rejestr taki obejmuje obywateli polskich zameldowanych na pobyt stały na obszarze gminy, osoby które faktycznie zamieszkują stale na obszarze gminy i na swój wniosek zostały do rejestru wpisane, a także osoby nigdzie nie zamieszkujące, ale przebywające na obszarze gminy wpisane do rejestru również na swój wniosek. Do stałego rejestru wyborców prowadzonego przez gminy wpisani są ponadto obywatele Unii Europejskiej, którzy zamieszkują na stałe na obszarze gminy, a wniosek o wpisanie do rejestru wyborców złożyli przed zarządzeniem wyborów.

W związku z powyższym w wyborach samorządowych swój głos można oddać w miejscowości, w której jest się wpisanym w rejestrze wyborców. Jeżeli osoba chce oddać swój głos w wyborach samorządowych w miejscowości, w której zamieszkuje na stałe, a nie jest w niej zameldowana na pobyt stały, musi uzyskać wcześniej wpis do rejestru wyborców. Nie ma możliwości uzyskania zaświadczenia pozwalającego głosować w dowolnym miejscu, jak ma to miejsce w przypadku wyborów prezydenckich.