Sposoby ograniczenia zbywania akcji

Przeczytaj także: Zbycie akcji imiennych a zgoda spółki

SPOSOBY OGRANICZENIA ZBYWANIA AKCJI

Istnieje kilka metod, jakimi akcjonariusze mogą uregulować obieg akcji. Do najpopularniejszych należą: wprowadzenie odpowiednich zapisów do statutu spółki bądź zawarcie porozumienia akcjonariuszy. Ograniczenie rozporządzania akcjami w statucie spółki może polegać na tym, że do przeniesienia własności papierów wymagana jest zgoda odpowiedniego organu, np. rady nadzorczej lub walnego zgromadzenia. Dopuszcza się także zastrzeżenie, że konieczna jest decyzja samej spółki i wówczas zgoda powinna być udzielona przez zarząd w formie uchwały.

Natomiast wśród umownych form ograniczenia zbywalności akcji często spotykane jest ustanowienie prawa pierwokupu lub prawa pierwszeństwa. Warto przy tym zwrócić uwagę, że prawo pierwokupu i prawo pierwszeństwa nie należą do typowych klauzul ograniczających, ponieważ powodują jedynie, że określone osoby będą miały pierwszeństwo w nabyciu akcji, a nie ograniczają rozporządzania nimi całkowicie.

SKUTKI NIEPRECYZYJNYCH UREGULOWAŃ W STATUCIE

Zgodnie z art. 337 § 3 ksh – jeśli spółka odmawia udzielenia zgody na przeniesienie własności akcji – powinna wyznaczyć innego nabywcę, a czas na jego wskazanie, sposób określenia ceny oraz termin zapłaty powinny być określone w samym statucie. Jeżeli postanowień tych nie ma w statucie, to – mimo braku zgody – przeniesienie akcji spółki jest możliwe bez ograniczeń, czyli w efekcie ustanowione ograniczenia nie obowiązują.

PROBLEMY Z PRAWEM PIERWSZEŃSTWA I PRAWEM PIERWOKUPU

W odniesieniu do obrotu akcjami prawo pierwokupu polega na tym, że akcja może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona. Oznacza to, że najpierw zawierana jest warunkowa umowa sprzedaży z osobą trzecią, a następnie przedstawiana jest ona uprawnionym do pierwokupu, którzy mogą nabyć akcje na warunkach określonych w tej umowie. Z kolei według prawa pierwszeństwa akcjonariusz jest zobligowany – przed sprzedażą akcji osobie trzeciej – zaproponować ich kupno uprawnionym akcjonariuszom.

Warto zwrócić uwagę, że – w odróżnieniu od uregulowanego w kodeksie cywilnym prawa pierwokupu – nie ma przepisów ustawowych dotyczących prawa pierwszeństwa. Jeżeli więc intencją akcjonariuszy jest przyznanie prawa pierwszeństwa, a nie pierwokupu, należy wyraźnie zaznaczyć to w umowie, a przede wszystkim uregulować procedurę jego wykonywania. W przeciwnym razie mogą pojawić się wątpliwości, którą z tych dwóch konstrukcji należy zastosować.

Ponadto, jeśli akcjonariusze zdecydują się na ustanowienie prawa pierwokupu, powinni także uregulować skutki jego nieprzestrzegania, czyli np. ustalić, że umowa naruszająca to prawo nie będzie wiążąca. W przeciwnym razie – mimo naruszenia prawa pierwokupu – nabycie akcji wobec spółki będzie skuteczne i może stanowić tylko podstawę do odszkodowania.