Prawo transportowe: list przewozowy CMR

Przeczytaj także: Umowa przewozu. Uwaga na pułapki w zakresie kar umownych

Funkcja legitymacyjna polega na wskazaniu osoby uprawnionej do danego świadczenia czy czynności, np. odbioru przesyłki czy dochodzenia roszczeń wobec przewoźnika. Jak wskazuje art. 12 Konwencji, do czasu ewentualnego wydania drugiego egzemplarza listu przewozowego, pierwszy egzemplarz uprawnia nadawcę do rozporządzania przesyłką m. in. w zakresie wstrzymania przewozu, zmiany miejsca wydania towaru czy wydania go innemu odbiorcy, niż wskazanemu w liście przewozowym. Zgodnie z prawem w przypadku, gdy przed przybyciem towaru do miejsca przewidzianego dla jego wydania, wykonanie przewozu staje się niemożliwe, nadawca obowiązany jest do udzielenia informacji przewoźnikowi odnośnie dalszego losu przesyłki.

Tym samym list przewozowy stanowi również pisemną instrukcję dotyczącą warunków zawarcia umowy oraz sposobu wykonania przewozu. W konsekwencji nie wpisanie przez nadawcę szczegółowych warunków przewozu do listu przewozowego, zwalania przewoźnika z ich wykonania, nawet jeśli informacja ta została mu podana ustnie. Przykładowo nadawca może zażądać, aby postoje wykonywane były tylko w miejscach strzeżonych, jednak warunek ten jest wiążący jedynie po wpisaniu go do listu przewozowego. Warto również zwrócić uwagę na to, że wydanie towaru przez przewoźnika osobie wskazanej w liście przewozowym nie może być uzależnione od posiadania przez nią drugiego egzemplarza listu. Uprawnienie do odbioru przesyłki powstaje bowiem z faktu wpisania jej danych do listu przewozowego.

Jak wynika z art. 9 Konwencji, w przypadku braku przeciwnego dowodu, list przewozowy stanowi dowód zawarcia umowy przewozu, a także określa jego warunki i potwierdzenie przyjęcia towaru przez przewoźnika (wyrok WSA Warszawa z 2005-03-21 VI SA/Wa 1100/04). Koniecznym warunkiem jest jednak jego poprawne wystawienie. Należy pamiętać, że błędy w liście przewozowym nie mają wpływu na jego ważność jako umowy, ponieważ za wszelkie szkody stąd wynikłe odpowiada nadawca.

Częstym błędem jest m. in. brak sprecyzowanego czasu odbioru transportu. W konsekwencji nie będzie możliwe dochodzenie roszczeń od przewoźnika z tytułu opóźnienia w dostarczeniu przesyłki. Co również istotne, porozumienia w zakresie przewozu niezawarte w liście przewozowym, choćby znane stronom nie są wiążące. Przykładowo nadawca może żądać od przewoźnika, aby wydał przesyłkę jedynie po dokonaniu zapłaty przez odbiorcę. Jeśli przewoźnik zna ten warunek, ale nie zostanie on wpisany do listu przewozowego, przewoźnik jest zwolniony z odpowiedzialności za jego niewykonanie (wyrok WSA Warszawa z 2005-03-14 VI SA/Wa 1024/04).

Specyfika listu przewozowego powoduje, że nie stanowi on umowy w ścisłym tego słowa znaczeniu, tj. zgodnego oświadczenia woli stron złożonego w celu ustalenia wzajemnych praw i obowiązków. Jako szczególna forma umowy obejmuje on bowiem uprawnienie stron do wpisania w nim własnych uwag i zastrzeżeń, które, co ważne, nie wymagają zgody drugiej strony. Jeżeli jednak strona się z nimi nie zgadza, musi wpisać swoje ewentualne zastrzeżenia. W przeciwnym wypadku ich niespełnienie powoduje naruszenie umowy.

Przykładem takich uwag może być żądanie, aby przewoźnik parkował wyłącznie w miejscach strzeżonych. Obok gwarancji bezpieczeństwa dla obu stron, powoduje to powstanie po stronie przewoźnika uprawnienia do zwrotu kosztów, spowodowanych instrukcjami nadawcy lub ich wykonaniem, na co wskazuje bezpośrednio art. 16 Konwencji.