Umowa bankowa a prawa konsumenta

Przeczytaj także: Umowa z bankiem podlega negocjacjom

W kontaktach z bankami bardzo często nie korzystamy z przysługujących nam praw. Co więcej, w większości przypadków okazuje się, iż przeważnie nawet nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia. Powszechne przekonanie o wszechwładzy banków, słaba znajomość przepisów prawa cywilnego i bankowego oraz niechęć do szczegółowego czytania umów – to główne przyczyny zaistniałej sytuacji.

Warto pamiętać jednak, że prawo coraz częściej staje po naszej stronie. Ustanowienie tzw. praw konsumenckich zdecydowanie poprawia pozycję klienta wobec banku. W myśl art. Art. 22¹. Kodeksu cywilnego, Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Tak szeroko skonstruowana definicja pozwala na objęcie szczególną ochroną prawną wszystkich osób, korzystających z dowolnych usług bankowych.

Poniżej pięć podstawowych praw konsumenckich, o których każdy z nas powinien pamiętać w kontaktach z instytucjami finansowymi.

1. Równa pozycja prawna w relacjach klient – bank

Prawo bankowe należy do gałęzi prawa prywatnego. Jedną z podstawowych i niepodważalnych zasad jest zatem prawna równość stron zawierających umowę. W związku z powyższym, bez względu na fakt, czy kupujemy marchewkę w sklepie warzywnym czy zawieramy umowę kredytu hipotecznego w oddziale banku, nikt nie może zmusić nas do zawarcia transakcji na niekorzystnych dla nas warunkach.

Ponadto, wspomniana już instytucja konsumenta w określonych przez przepisy szczegółowe przypadkach stawia nas nawet w pozycji uprzywilejowanej w stosunku do przedsiębiorcy świadczącego usługi finansowe...

2. Prawo do odstąpienia od umowy

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, każdy ma prawo do odstąpienia od umowy, jeżeli zaistnieje jedna z przesłanek, tzw. wad oświadczeń woli. Z punktu widzenia konsumenta korzystającego z usług bankowych najważniejszy z nich to błąd co do treści czynności prawnej.

Jego najpowszechniejszą formą jest mylne wyobrażenie co do treści umowy z bankiem spowodowane np. wyolbrzymianiem przez bank korzyści związanych z zaciągnięciem kredytu przy jednoczesnym niedoinformowaniu klienta o wysokości oprocentowania.

Należy pamiętać jednak, że o ile w myśl artykułu 84 Kodeksu cywilnego błąd ten musi być wywołany przez bank – nawet nieświadomie, o tyle wymaga się także, by był to tzw. błąd istotny. Cytując K.c., gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści.

3. Prawo do ochrony sądowej – forma pisemna oraz wzory regulaminów

Prawo do ochrony sądowej przysługuje każdej jednostce będącej podmiotem praw i obowiązków w zakresie prawa prywatnego. Niemniej jednak, konsument w przypadku jakiegokolwiek sporu z bankiem ma możliwość skorzystać ze swojej uprzywilejowanej pozycji.

Po pierwsze, sytuację jego normują przepisy artykułu 74 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Zastrzeżenie formy pisemnej (...) ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron (...).

Przykładem sytuacji odzwierciedlającym normę prawną zawartą w danym przepisie może być ustna zmiana warunków umowy pomiędzy bankiem a klientem, której jedna ze stron nie wcieliła następnie w życie. W normalnych warunkach w sądzie nie można byłoby powołać świadków mogących potwierdzić zawarcie takiego kontraktu. W myśl art. 72 § 2 konsumentowi przysługuje jednak dane prawo.