Urlop na żądanie

Przeczytaj także: Urlop okolicznościowy a macierzyński

Urlop na żądanie to uprawnienie, z którego pracownicy mogą korzystać od 1 stycznia 2003 roku. Zgodnie z art. 1672 KP pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym maksymalnie 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym.

Urlop ten, mimo, że jest urlopem wypoczynkowym, występuje niezależnie od podstawowego corocznego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że niezależnie od tego czy pracownik ma prawo do 20 czy 26 dni urlopu, przysługują mu 4 dni urlopu na żądanie, z których może skorzystać w dowolnie wybranym przez siebie czasie, zgłaszając pracodawcy takie żądanie. Należy jednak pamiętać, że uprawnienie do skorzystania z urlopu na żądanie nie zwiększa puli urlopu wypoczynkowego, ale mieści się w jego ramach. Oznacza to, że pracownik, który wykorzysta 2 dni urlopu na żądanie, wykorzysta tym samym 2 dni z przysługującego mu w danym roku kalendarzowym urlopu wypoczynkowego.

W jakim celu?

Kodeks pracy nie wypowiada się na temat tego, jak pracownik powinien uzasadnić żądanie udzielenia mu urlopu z art. 1672. Urlop ten, jak już wyżej wspomniano, jest urlopem wypoczynkowym, a co za tym idzie jego przeznaczeniem powinien być wypoczynek. Nie ma jednak przeszkód, aby pracownik wykorzystał go np. w celu załatwienia jakichś spraw w urzędzie czy też udał się w tym czasie na zakupy. Pracodawca nie ma zaś prawa narzucać pracownikowi sposobu wykorzystania tego urlopu. W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że urlop na żądanie jest urlopem udzielanym w związku z zaistnieniem okoliczności, których pracownik nie mógł odpowiednio wcześniej przewidzieć, a co za tym idzie, zaplanować dnia wolnego od pracy. Przepisy Kodeksu pracy nie wprowadzają jednak takiego ograniczenia, wydaje się więc, że pracownik może sam wybrać czy w danej sytuacji skorzystać z urlopu na żądanie czy z podstawowego urlopu wypoczynkowego.

Forma żądania

Kodeks pracy nie wskazuje formy, w jakiej pracownik powinien zgłosić żądanie pracodawcy. Należy więc przyjąć, że forma żądania jest dowolna. Oznacza to, że pracownik może przedstawić swoje żądanie pisemnie lub ustnie (osobiście lub telefonicznie). Dopuszczana jest także forma faksu. Praktyka pokazuje jednak, że, aby uniknąć nieporozumień związanych z ustaleniem kiedy żądanie wpłynęło lub czy w ogóle zostało ono przedstawione, najlepiej złożyć je w formie pisemnej.

Jedyne ograniczenie jakie przepisy Kodeksu wprowadzają odnośnie żądania dotyczą terminu jego zgłoszenia. Zgodnie z art. 1672 zd. 2, pracownik powinien przedstawić żądanie udzielenia mu urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia tego urlopu. Przyjmuje się jednak, że żądanie powinno być zgłoszone przed momentem, w którym pracownik powinien tego dnia podjąć pracę. Nie ma natomiast przeszkód, aby pracownik zgłosił żądanie udzielenia urlopu wcześniej, np. 3 dni przed planowanym dniem jego odbycia.

Przykład:
Pan Piotr pracuje w podstawowym rozkładzie czasu pracy, od 8.00 do 16.00. Wieczorem 10 czerwca 2010 roku dowiedział się, że 15 czerwca 2010 musi wyjechać do rodziny. Pan Piotr postanowił, że weźmie z tego powodu urlop na żądanie. Kiedy powinien przedstawić żądanie pracodawcy?

Zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy Pan Piotr może zgłosić żądanie udzielenia urlopu już w dniu, w którym dowiedział się o konieczności wyjazdu. Oznacza to, że w tym przypadku najwcześniejszym dniem przedstawienia żądania będzie 10 czerwca 2010 roku (Pan Piotr może w tym celu wykonać telefon do pracodawcy, albo wysłać mu żądanie faksem). Najpóźniejszym terminem na zgłoszenie żądania udzielenia urlopu będzie natomiast 15 czerwca 2010 roku, godz. 7.59.

W praktyce, najczęstszymi momentami zgłaszania przez pracowników żądania udzielenia urlopu przez pracodawcę jest albo dzień poprzedzający rozpoczęcie urlopu, albo dzień rozpoczęcia urlopu.

Pracodawca, któremu pracownik zgłosił takie żądanie, nie może odmówić i musi udzielić urlopu pracownikowi. Mimo to pracownik nie może rozpocząć korzystania z urlopu samowolnie, przed udzieleniem zgody przez pracodawcę.

Kodeks pracy przewiduje prawo do 4 dni urlopu na żądanie w każdym roku kalendarzowym. Urlop niewykorzystany w danym roku kalendarzowym nie przechodzi na kolejny rok.

Autor: Paulina Gajewska