Dyżury domowe a odpoczynek dobowy i tygodniowy

Przeczytaj także: Wynagrodzenie za dyżury

Pytanie: Pracodawca chce wykorzystać przepisy Kodeksu pracy do obarczenia pracowników dodatkowymi dyżurami w miejscu zamieszkania pracownika. Pracownik po 8 godzinach pracy wraca do domu i pozostaje na dyżurze przez kolejne 5 godz. (pod telefonem). Zgodnie z Kodeksem pracy pozostaje mu 11 godz. odpoczynku. Dyżury mają służyć ważnej potrzebie pracodawcy i nie są płatne, z wyjątkiem sytuacji, gdy na dyżurze pracownik będzie wykonywał jakieś czynności na rzecz pracodawcy. Dodatkowo dyżury mają obejmować weekendy, czyli pracownik może mieć zablokowany czas prywatny do popołudnia w sobotę. Pracodawca wprowadza stały system dyżurów, co jawnie oznacza, że dyżury nie mają charakteru incydentalnego. W związku z tą sytuacją mam następujące pytania: Czy taka formuła organizacji czasu pracy jest dopuszczalna? Czy bezpłatność dyżurów jest zgodna z prawem?

Odpowiedź: Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, tj. do pełnienia dyżuru. Za czas dyżuru pełnionego w domu nie przysługuje pracownikowi czas wolny ani wynagrodzenie, jeżeli w czasie dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. Jednocześnie jednak dyżur, bez względu na to, czy był pełniony w domu, czy w innym miejscu, nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego (art. 155⁵ kp).

Pracodawca może wyznaczyć dyżury domowe przypadające po godzinach pracy. Dyżur domowy musi się zakończyć o takiej porze, aby do rozpoczęcia pracy pozostało co najmniej 11 godzin. Zatem zobowiązanie pracownika do pozostawania w gotowości do pracy do 21:00, jeżeli praca rozpoczyna się o 8:00, jest zgodne z prawem. Również wyznaczenie dyżuru domowego w sobotę, jeżeli czas tego dyżuru nie przekracza 13 godzin, nie będzie naruszało prawa pracownika do odpoczynku tygodniowego, wynoszącego 35 godzin.

Kodeks pracy w żaden sposób nie określa dopuszczalnej tygodniowej liczby dyżurów domowych ani ich częstotliwości. Wprowadzenie stałego systemu dyżurów, nawet jeśli miałyby występować regularnie przez 6 dni w tygodniu, nie narusza zatem przepisów prawa pracy.

Jeżeli jednak pracownik w czasie dyżuru będzie wykonywał pracę, za czas przepracowany będą mu przysługiwały należności z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, a jeżeli praca przypadnie w dniu wolnym od pracy – pracodawca będzie musiał udzielić pracownikowi dnia wolnego w innym terminie.

Podczas dyżuru domowego pracownik może wykonywać normalne czynności domowe, o ile nie uniemożliwiają mu one podjęcia pracy w razie konieczności.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.); w tekście: kp.

Płace w firmie pomogą ci uniknąć pomyłek w rozliczeniach płacowych dzięki poradom ekspertów, które odpowiadają prawie na wszystkie pytania związane z rozliczaniem wynagrodzeń i nowymi przepisami.