Nagroda za pusty SMS: czy to uczciwa praktyka?

Przeczytaj także: Nagroda w konkursie z podatkiem od firmy

Zdarza się bowiem, że już po wysłaniu kolejnego SMS-a w ramach danego konkursu, uczestnik dochodzi do wniosku, że informacja o wygranej, którą otrzymał w pierwszej wiadomości, niekoniecznie udzielona została mu na serio. Lektura regulaminu konkursu, o ile w ogóle jest on dostępny, potwierdza te przypuszczenia i wyjaśnia wątpliwości. Przedstawiona wyżej sytuacja jest wiernym odzwierciedleniem treści przepisu art. 9 ust. 8 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (dalej: ustaw o pnpr) opisującego zabronioną prawem nieuczciwą agresywną praktykę rynkową.

Czy usprawiedliwia zachowania rynkowe organizatora to, że uczestnik (który po raz kolejny „dał się nabrać” na konkurs SMS), wprawdzie generalnie świadomy zasady „nic za darmo” , to jednak jest ogólnie osobnikiem nieuważnym, raczej nieostrożnym, mającym problemy ze zrozumieniem przeczytanego tekstu (a wg niektórych badań przypadłość ta dotyczy ok. 70% dorosłych Polaków), w sumie źle poinformowanym, a ponadto niewykształconym? Wydaje się bowiem, że najpierw należałoby przeczytać regulamin konkursu, a dopiero potem słać pierwszego SMS-a. Natomiast zupełny brak regulaminu konkursu nie powinien już budzić żadnych wątpliwości potencjalnych uczestników co do nieuczciwości organizatora.

Ustawa o pnpr posługuje się wzorcem konsumenta, który zgodnie z definicją z art. 2 pkt 8 ustawy, cechować powinien się przymiotami będącymi w większości przeciwieństwem tych powyżej wymienionych. Generalna klauzula z art. 4 ust. 1 udziela ochrony konsumentowi przeciętnemu, tzn. np. takiemu, który w reakcji na reklamę prześledzi kolejne strony internetowe, na których znajdzie szczegóły dotyczące oferty i dopiero odpowiednio zorientowawszy się, podejmie decyzję o jej przyjęciu (por. orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie VI Aca 842/07 dotyczącej konsumenckiego sporu pomiędzy tanią linią lotniczą a jej niezadowolonym klientem).

Posługując się kolokwializmem można stwierdzić, że praktyka rynkowa w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy nie będzie uczciwa dopiero wtedy gdy jest tak podchwytliwa, że wyprowadzi w pole nawet tak rozgarniętą osobę, jak przeciętny konsument w rozumieniu ustawy o pnpr. Wydawałoby się, że jest zatem dozwolone stosowanie podchwytliwej praktyki wobec mniej lotnych uczestników obrotu, o ile tylko przeciętny konsument potrafiłby się takiemu zachowaniu oprzeć.

Istnieje jednak katalog praktyk rynkowych ujętych na tzw. czarnej liście (art. 7 i 9 ustawy), niewymagających odniesienia do klauzuli generalnej z art. 4 ust. 1 ustawy. Ustawodawca uznał bowiem, że działania opisane w tym katalogu, a wśród nich m.in. „wywoływanie wrażenia, że konsument już uzyskał, uzyska bezwarunkowo lub po wykonaniu określonej czynności nagrodę lub inną porównywalną korzyść, gdy w rzeczywistości nagroda lub inna porównywalna korzyść nie istnieje lub uzyskanie nagrody lub innej porównywalnej korzyści uzależnione jest od wpłacenia przez konsumenta określonej kwoty pieniędzy lub poniesienia innych kosztów” są już na tyle szkodliwe, że nie wymagają odniesienia do klauzuli z art. 4 ust. 1, w tym do wzorca przeciętnego konsumenta.

Firmy organizujące konkursy SMS powinny więc same wykazywać się ostrożnością, daleko wykraczającą poza omawiany wzorzec przeciętnego konsumenta tak, by zachęcając konsumentów do udziału w grze, nie wywołać u nich niedozwolonego, przedwczesnego wrażenia wygranej. W innym przypadku ryzykują spór z niezadowolonym z braku wygranej klientem, który od organizatora domagać się może nie tylko zaniechania tej praktyki czy usunięcia jej skutków, ale i m.in. odszkodowania czy zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny (art. 12 ustawy). Jeszcze mniej przyjemna może być konfrontacja z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Listę przegranych UOKiK publikuje na swojej stronie internetowej.