Urlop bezpłatny: czy pracownik może go skrócić?

Przeczytaj także: Czasami urlop bezpłatny powiększa staż pracy

Przypomnijmy, urlop bezpłatny, o którym wspomina art. 174 K.p. może być udzielony jedynie na pisemny wniosek zatrudnionego. Jego istotą jest zwolnienie pracownika z obowiązku wykonywania pracy oraz zwolnienie pracodawcy z obowiązku wypłaty wynagrodzenia (por. wyrok SA w Warszawie z 27 listopada 1996 r., III AUa 888/96, OSA 1997, Nr 2, poz. 9). Szef, rozpatrując wniosek pracownika, powinien brać pod uwagę ewentualny cel urlopu oraz potrzebę zapewnienia normalnego, niezakłóconego toku pracy w firmie.

Ustawodawca w żaden sposób nie limituje długości urlopu bezpłatnego. Wszystko zależy zatem od potrzeb zatrudnionego oraz dobrej woli pracodawcy, ponieważ to wyłącznie on decyduje, czy pracownik w ogóle uda się na wnioskowany urlop.

Na wniosek pracownika urlop bezpłatny może ulec przedłużeniu. Nic nie stoi również na przeszkodzie, aby zatrudniony wnioskował o jego skrócenie. Trzeba jednak pamiętać, że w obu przypadkach propozycja pracownika nie jest dla szefa wiążąca, co oznacza, że bez uzyskania aprobaty szefa nie ma szans ani na przedłużenie, ani też na skrócenie omawianego urlopu.

Jeżeli zatem zatrudniony wyraża chęć szybszego powrotu do firmy, a pracodawca nie ma nic przeciwko temu, to ustalony wcześniej termin zakończenia urlopu bezpłatnego zostaje przesunięty na wcześniejszą datę i pracownik wraca do firmy wcześniej niż zostało to postanowione.

Warto przy tym przypomnieć, że przepisy K.p. zezwalają również, aby urlop bezpłatny został skrócony w innych okolicznościach niż zostały wskazane powyżej. Zgodnie bowiem z art. 174 § 4 K.p., przy udzielaniu urlopu bezpłatnego dłuższego niż 3 miesiące strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika w razie zaistnienia ważnych przyczyn. Żadna z obowiązujących regulacji nie kataloguje jednak, czym one w istocie są. Dlatego też zasadne jest tu odwołanie się per analogiam do art. 167 K.p., który traktuje o możliwości skrócenia urlopu wypoczynkowego.

Z powołanego przepisu wynika natomiast, że pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie pracy wymagają okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili rozpoczęcia urlopu. W praktyce uprawnienie w zakresie odwołania podwładnego z urlopu bezpłatnego uzależnione jest od łącznego spełnienia następujących przesłanek:

• w zakładzie pracy wystąpiły szczególne okoliczności, które były niemożliwe do przewidzenia w chwili, gdy pracownik udawał się na urlop,
• nieobecność pracownika przebywającego na urlopie może przyczynić się do poważnych zakłóceń w procesie pracy.