Umowa zlecenia: zakres zobowiązania zlecenioborcy

Przeczytaj także: Umowa zlecenia: wynagrodzenie za gotowość do jej wykonywania?

Przykład:
3. Czynności wskazane w ust. 1 i 2 Zleceniobiorca będzie wykonywać w…

Konstrukcja zobowiązania przyjmującego zlecenie to nie tylko to, co zleceniobiorca ma wykonywać, ale również to, co jest często bardzo istotne – kiedy i gdzie. Z ogólnego zapisu „sprzątanie pomieszczeń biurowych firmy X” nie wynika jeszcze, w jakich dniach i godzinach czynności te mają być wykonywane.

Przykład:
4. Usługi wskazane w ust. 2 pkt 1 będą wykonywane nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie, w dniu, w którym w biurze nie jest wykonywana praca. Pozostałe usługi wskazane w ust. 2 będą wykonywane od poniedziałku do piątku do godz. 8.00.

Samo wskazanie w umowie zlecenia miejsca i czasu wykonywania pracy nie jest jeszcze absolutnie równoznaczne z podporządkowaniem zleceniobiorcy drugiej stronie umowy.

Określenie wykonania zlecenia

Określenie elementów wykonywania zlecenia w treści umowy nie może zostać uznane za podporządkowanie wykonującego zlecenie zlecającemu, gdyż jest to ustalenie wynikające z wolnej woli stron. Dopiero zapisy pozwalające zleceniodawcy na jednostronne narzucanie drugiej stronie miejsca i czasu wykonywania usług będzie w rzeczywistości kreowaniem podporządkowania zleceniobiorcy, a co za tym idzie będzie to umowa o charakterze umowy o pracę, a nie zlecenia.

W wielu przypadkach miejsce i czas są dosyć istotne, np. ze względu na konieczność współpracy z innymi osobami, miejsce usytuowania określonych maszyn i urządzeń, godziny pracy kontrahentów firmy. W takich przypadkach nic nie stoi na przeszkodzie, by w umowie wskazać, w jakich dniach i godzinach oraz w jakim miejscu umowa ta ma być wykonywana. Tak też orzekł SN w wyroku z 6.10.1998 r., I PKN 389/98 (OSNP 1999/22), stwierdzając, że określenie w umowie czynności z zastrzeżeniem ich osobistego wykonywania w określonych dniach i godzinach nie przesądza o nawiązaniu stosunku pracy, ponieważ takie elementy występują też w stosunkach cywilnoprawnych. Wyznaczanie dni i godzin czynności nie może być wystarczające do uznania kierownictwa pracodawcy w rozumieniu art. 22 KP.

Umowa o pracę powinna określać m.in. miejsce pracy i wymiar czasu pracy. Te ustalenia są jednak umowne i wynikają z negocjacji stron umowy o pracę jako umowy dobrowolnie zawieranej. Czym innym jest uprawnienie władcze pracodawcy wynikające z umowy o pracę. Pracodawca uprawniony jest w konsekwencji zawarcia umowy o pracę do polecenia pracownikowi wykonywania pracy w innym miejscu niż jego stałe miejsce pracy (podróż służbowa), do ustalania systemów, rozkładów i okresów rozliczeniowych czasu pracy, a pracownik musi się tym poleceniom podporządkować.

Przedstawione powyżej zapisy wskazują na miejsce wykonywania prac objętych zleceniem, ale także – co bardzo istotne – częstotliwość podejmowania tych prac. Zobowiązanie zleceniobiorcy staje się w takim przypadku bardzo wymierne – zleceniodawca może wyegzekwować wskazane w ust. 1 i 2 prace zdecydowanie łatwiej.

Kary umowne

Służyć temu może np. system kar umownych przewidzianych w umowie. Artykuł 483 KC daje podstawę do zastrzeżenia w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Tworzy się w ten sposób zapis wprowadzający umowną, ryczałtowo określoną wysokość odszkodowania za ewentualne szkody.

Kara umowna może być zastrzeżona w postaci określonej kwoty lub np. obniżenia należnego wynagrodzenia o wskazany w umowie procent z tytułu każdego naruszenia. Nie musi to być jednak jedna kara umowna (w jednej wysokości). W umowie można przewidzieć swoisty system kar umownych, w różny sposób wartościujących poszczególne naruszenia umowy. Pozwolić to może nie tylko zaspokoić roszczenia zleceniodawcy z tytułu nienależytego wykonania umowy przez zleceniobiorcę, ale pośrednio przymusić zleceniobiorcę do wykonywania umowy ściśle w sposób przewidziany treścią zobowiązania. W tym znaczeniu przykładowo mogą to być nieznaczne kary za niewykonanie każdej z przewidzianych umową czynności.

Przykład: Za niewykonanie którejkolwiek z czynności wskazanych w § … ust. 2 niniejszej umowy w terminach określonych w § … ust. 4 Zleceniobiorca zapłaci karę umowną w wysokości … zł.