Umowa zlecenia: zakres zobowiązania zlecenioborcy

Przeczytaj także: Umowa zlecenia: wynagrodzenie za gotowość do jej wykonywania?

Umowa zlecenia jest umową, na podstawie której zleceniobiorca będzie wykonywać określone usługi na rzecz zleceniodawcy. Typowa umowa zlecenia dotyczy wykonywania tylko pewnej grupy czynności – czynności, które można zakwalifikować jako prawne. Najczęściej w praktyce posługujemy się określeniem umowa zlecenia na oznaczenie umowy nienazwanej (obejmującej wykonywanie innych niż czynności prawne na rzecz zlecającego), do której stosujemy odpowiednio przepisy o zleceniu. Istotne dla omawianego tematu są dwie kwestie.

Pierwszą jest umowa starannego działania, na podstawie której dana osoba zobowiązuje się do dołożenia należytej staranności do wykonania swojej pracy (wykonania zobowiązania). O prawidłowej realizacji umowy przez zleceniobiorcę nie decyduje jej efekt, ale właśnie odpowiednie wykonywanie działań (podobnie jak przy umowie o pracę). Z tego już widać, że prawidłowe, czyli m.in. jasne i wyczerpujące, określenie treści zobowiązania zleceniobiorcy ma istotne znaczenie w realizacji przez niego umowy, zgodnie z oczekiwaniami drugiej strony.

Drugą ważną kwestią jest to, że umowa zlecenia nie może mieć cech istotnych umowy o pracę. Umowa o pracę i umowa zlecenia mają podobny charakter. Obie są umowami starannego działania, a nie umowami rezultatu. W obu zatem nie oceniamy realizacji zobowiązania jedynie przez pryzmat skutków, jakie praca przyniosła, lecz przede wszystkim prawidłowość wykonywania pracy (pewien wyłom stwarza tutaj zadaniowy czas pracy, gdzie duży nacisk został położony jednak na efekt pracy – realizację, wykonanie zadania).

Zgodnie z definicją stosunku pracy przez nawiązanie tego stosunku pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie na tych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Zbyt ogólnie zarysowane zobowiązanie zleceniobiorcy może stwarzać podstawy do założenia, że umowa wykonywana jest na warunkach umowy o pracę – zleceniobiorca w toku umowy otrzymuje polecenia zleceniodawcy.

Zobowiązanie szczegółowe

W wielu umowach zakres zobowiązania wykonawcy wskazywany jest bardzo ogólnie. Określenia: „usługi marketingowe”, „promocja”, „obsługa stoiska na targach”, „sprzątanie pomieszczeń”, niosą oczywiście za sobą pewną siatkę znaczeniową, jednak nie zawsze jest ona jednolicie rozumiana.

Przykładowo strony ustalają, że zleceniobiorca będzie sprzątać pomieszczenia biurowe. Sprzątanie to oczywiście pewien zbiór czynności, określenie zdefiniowane w języku polskim. Nie da się niestety z samego tego sformułowania wyinterpretować konkretnego katalogu czynności, jakie zleceniobiorca ma wykonywać (odkurzanie wykładzin, mycie mebli, okien, opróżnianie kubłów ze śmieciami itp.). Z niczego także nie wynika, które z czynności miałby wykonywać codziennie, a które w innych odstępach czasu.

Przy takim ogólnym sformułowaniu w razie sporu nie ma możliwości wykazania, na co strony właściwie się umówiły. Może to w sposób poważny ograniczyć dochodzenie np. kary umownej w związku z niewykonaniem lub nieprawidłowym wykonaniem zobowiązania. Aby móc bezspornie wskazać, że zobowiązanie było nieprawidłowo wykonywane (i np. dochodzić w związku z tym wypłaty przewidzianej w umowie kary umownej), trzeba przede wszystkim być w stanie wykazać, jaka była dokładna treść zobowiązania i w konsekwencji, jakie były uchybienia zleceniobiorcy.

Przykład:
§ …
1. Zleceniodawca zleca a Zleceniobiorca zobowiązuje się do świadczenia usług:
kompleksowe sprzątanie biura.
2. W ramach usług wskazanych w pkt 1 Zleceniobiorca będzie wykonywać w szczególności następujące czynności:

• mycie wszystkich okien, szyb w drzwiach wewnętrznych,
• trzepanie dywanów,
• ścieranie kurzu,
• wynoszenie śmieci.

W tym zapisie mamy ogólne zobowiązanie (kompleksowe sprzątanie biura) oraz uszczegółowienie zobowiązania przez wskazanie najbardziej istotnych czynności, jakie zleceniobiorca ma wykonywać w ramach umowy.