Zwolnienia grupowe: urlop bezpłatny a odprawa

Przeczytaj także: Zwolnienia grupowe: odprawa a urlop wychowawczy

Przypomnijmy, ustawę z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. 2003 r. Nr 90, poz. 844 ze zm.) stosuje się także w przypadku zwolnienia pojedynczego pracownika. Jest to tzw. indywidualny tryb zwolnień grupowych. Należy przy tym pamiętać, że zastosowanie go jest możliwe, gdy spełnione są następujące przesłanki:

• firma zatrudnia co najmniej 20 pracowników,
• wypowiedzenie stosunku pracy lub rozwiązanie go na mocy porozumienia stron uzasadniają przyczyny leżące wyłącznie po stronie zatrudniającego,
• dla pojedynczo zwalnianego jest to jedyny powód rozstania z zakładem pracy.

Jeśli decyzja o zwolnieniu w trybie indywidualnym ma dotyczyć pracownika, który korzysta z urlopu lub jest nieobecny w pracy z innych, usprawiedliwionych przyczyn, to wówczas należy stosować analogiczne zasady jak w przypadku zwolnienia grupowego takiego pracownika.

Pracodawca powinien być jednak ostrożny i pamiętać, że pracownikowi, który przebywa na urlopie przepisy gwarantują szczególną ochronę trwałości stosunku pracy. Zasadniczo bowiem (por. art. 41 K.p.), pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres upoważniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Powyższa ochrona, choć nieco ograniczona, obowiązuje również w trakcie zwolnień indywidualnych- pracodawca nie może bowiem definitywnie pożegnać się z pracownikiem, który korzysta z urlopu. Ale uwaga: nie może tego zrobić tylko wówczas, gdy podwładny korzysta z urlopu krótszego niż trzymiesięczny. W przypadku dłuższych urlopów, a więc również w przypadku, o którym mowa we wstępie, ochrona ta ulega wyłączeniu (por. art. 5 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych w zw. z art. 10 ust. 1).

Jeżeli chodzi zaś o prawo do odprawy pieniężnej, to żaden z obowiązujących przepisów nie stawia pracowników przebywających na urlopach bezpłatnych w gorszej sytuacji niż pracowników aktywnych zawodowo. Podobnie, jak innym zatrudnionym zwalnianym w trybie zwolnień indywidualnych, przysługuje im odprawa pieniężna w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, w przypadku zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres krótszy niż 2 lata,
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli okres zatrudnienia u danego pracodawcy wynosi od 2 do 8 lat,
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli okres zatrudnienia u danego pracodawcy przekracza 8 lat.

Reasumując zatem, zwolnienie indywidualne pracownika przebywającego na trwającym dłużej niż 3 miesiące urlopie bezpłatnym nie jest niczym nieprawidłowym. W obowiązujące przepisy godziłoby natomiast pominięcie go przy wypłacie odprawy.

Zgodnie bowiem z opinią SN, wyrażoną w wyroku z 25 listopada 2005 r. (I PK 86/05, OSNP 2006, Nr 19-20, poz. 295), obowiązek wypłacenia odprawy pieniężnej występuje w stosunku do każdej osoby, która zwalniana jest z przyczyn niedotyczących pracowników. Bez znaczenia zatem pozostaje tu np. wymiar czasu pracy, zatrudnienie w innej firmie, przysługujące prawo do odprawy emerytalnej, a także fakt, że w chwili zwolnienia pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym.