Spory ze stosunku pracy - charakterystyka

Przeczytaj także: Kiedy postępowanie przed sądem pracy ulega zawieszeniu?

Konstytucja RP (art. 45) gwarantuje każdemu prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Z uprawnieniem tym koresponduje m.in. art. 242 § 1 K.p., zgodnie z którym pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej.

Warto przy tym podkreślić, że wspomniana w powołanym powyżej przepisie art. 242 § 1 K.p. „droga sądowa” dotyczy rozstrzygania sporów, które powstały na tle indywidualnych roszczeń ze stosunku pracy. Nie odnosi się zatem do sporów, które wyrosły na gruncie zbiorowego prawa pracy, ponieważ najogólniej rzecz biorąc toczą się one przeważnie na linii pracodawca- związki zawodowe, a zagadnienia z nimi związane regulują m.in. przepisy ustawy z o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.

Kto i o co może się spierać?

Spór ze stosunku pracy ma miejsce wówczas, gdy jedna ze stron tego stosunku dąży do zrealizowania gwarantowanych mu uprawnień, a druga strona na tę realizację się nie godzi. Przedmiot sporu może stanowić również ustalenia prawa lub stosunku prawnego (por. wyrok SN z 11 lutego 1971 r., II PR 260/70, PiZS 1972, Nr 3, s.45).

Stroną sporu jest najczęściej pracownik albo pracodawca. Zdarza się też, że realizacji roszczenia przed sądem pracy domagają się inne osoby, np. spadkobiercy zmarłego na skutek wypadku przy pracy pracownika, którzy dochodzą od pracodawcy roszczeń odszkodowawczych związanych z tym nieszczęśliwym zdarzeniem.

Zgodnie z art. 476 § 1 K.p.c., przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy:

• o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane,
• o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy,
• o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy,
• o odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Pracownik rozumiany szerzej

Szczególnego podkreślenia wymaga, że w sporach ze stosunku pracy pojęcie „pracownik” ma szerokie znaczenie. Z art. 2 K.p. wynika, że pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Tymczasem art. 476 § 5 K.p.c. rozszerza to pojęcie, stanowiąc, że przez określenie „pracownik” rozumie się również: