Przejście (części) zakładu pracy w orzecznictwie SN

Przeczytaj także: Przejście części zakładu pracy: kogo obejmują jego skutki?

Czym w istocie jest „przejście”?

Przypomnijmy, przejście (części) zakładu pracy na innego pracodawcę reguluje art. 23¹ K.p. Ustawodawca nie wyjaśnia terminu „przejście”, wskazuje się jednak, że ma on dość szerokie znaczenie (np. kupno, faktyczne przejęcie, podział spadku, restrukturyzacja).

Podobnego zdania jest SN- w uzasadnieniu do uchwały z 7 czerwca 1994 r. (I PZP 20/94, OSNAPiUS 1994, Nr 9, poz. 141) potwierdzono, że brak definicji ustawowej powoduje, że „przejście” zakładu pracy powinno być rozumiane szeroko, jako wszelkie czynności i zdarzenia, które powodują przejście na inną osobę zakładu pracy w znaczeniu przedmiotowym w całości lub w części. Zdarzeniem, na skutek którego dochodzi do przejęcia, może być zarówno czynność prawna dwustronna, jak i jednostronna, a także inne zdarzenie (np. dziedziczenie).

Innymi zatem słowy do przejęcia firmy dochodzi wówczas, gdy składniki majątkowe, z którymi powiązane jest zatrudnienie pracowników, przechodzą w ręce innej osoby. Taka sytuacja ma m.in. miejsce w razie śmierci pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą w oparciu o wpis w ewidencji takiej działalności- wówczas bowiem jego spadkobiercy wstępują w prawa i obowiązki pracodawcy w ramach stosunków pracy z pracownikami zatrudnionymi przez zmarłego. Dotyczy to jednak tylko takiej sytuacji, w której w skład spadku wchodzi zakład pracy i w wyniku dziedziczenia dochodzi do jego przejęcia (por. uchwała SN z 22 lutego 1994 r., I PZP 1/94, OSNAPiUS 1994, Nr 2, poz. 23).

Przykładem przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę jest również dzierżawa (por. wyrok SN z 21 lipca 1994 r., I PRN 48/94, OSNAPiUS 1994, Nr 7, poz. 112). Warto jednak podkreślić, że w przypadku, gdy w wyniku umowy dzierżawy nastąpiło przejęcie firmy przez dzierżawcę, to rozwiązanie tej umowy prowadzi do ponownego jej przejęcia przez wydzierżawiającego, na co jednoznacznie wskazał SN w powołanej już powyżej uchwale z 7 czerwca 1994 r. (I PZP 20/94). W opinii sądu, nie ma bowiem podstaw, które ograniczałyby pojęcia przejęcia zakładu pracy tylko do takich sytuacji, w których dwa podmioty (zakład przejmowany i przejmujący) działają zgodnie w celu uzyskania takiego skutku.

Kiedy dochodzi do przejścia?

Zasadniczym elementem przejścia zakładu pracy jest zmiana pracodawcy w ujęciu, o którym mówi art. 3 K.p. tj. osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki administracyjnej zatrudniającej samodzielnie pracowników.

W opinii SN (por. wyrok z 15 września 2006 r., I PK 75/06, Prawo Pracy 2007, Nr 2, s. 35-40), ocena, że doszło do przejścia części zakładu pracy na nowego pracodawcę, zależy od ustalenia, iż przejął on w faktyczne władanie część zadania lub zadań, stanowiących placówkę zatrudnienia, a więc w zakresie pozwalającym na wykonywanie obowiązków pracowniczych. Jednocześnie skład orzekający wskazał, że wspomniane przejęcie zadań (ich części) nie musi wcale polegać na nabyciu przedsiębiorstwa lub jego części oraz nie jest uzależnione od rodzaju czynności prawnej, na podstawie której następuje.