Wypadek przy pracy: przyczyną zbyt ciężka praca?

Przeczytaj także: Wypadek przy pracy: przyczyną stres psychiczny?

Przy ocenie nadmiernego wysiłku jako zewnętrznej przyczyny wypadku przy pracy konieczne jest zatem uwzględnienie indywidualnych cech psychofizycznych pracownika. W opinii SN (por. wyrok z listopada 1994 r., II PRN 7/94, OSNAP 1995, Nr 9, poz. 108) istotne znaczenie dla tej oceny ma również rodzaj czynności wykonywanych przez pracownika ale także warunki i okoliczności, w których czynności te są wykonywane.

Warto też jeszcze raz podkreślić, że przyczyna zewnętrzna jest niezbędnym warunkiem uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. Jeżeli więc niezdolność do pracy jest skutkiem działania tylko i wyłącznie czynników wewnętrznych (np. choroba samoistna), to w takiej sytuacji nie mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy. W orzeczeniu z 16 kwietnia 1997 r. (II UKN 66/97, OSNAPiUS 1998, Nr 2, poz. 53) SN wskazał, że wykonywanie przez pracownika cierpiącego na chorobę wieńcową zwykłych obowiązków, nie stanowi zewnętrznej przyczyny w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy, chyba że pracodawca nie uwzględnił zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, że z uwagi na stan zdrowia, istnieją przeciwwskazania do wykonywanej pracy.

Z drugiej jednak strony w wyroku z 18 sierpnia 2009 r. (I PK 18/09) SN stwierdził, że podniesienie przez pracownika w czasie pracy znacznego ciężaru, które doprowadziło do nagłego uszkodzenia organizmu w takim stopniu, że pracownik stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy, ma charakter wypadku przy pracy, choćby nawet pracownik przed wypadkiem był dotknięty schorzeniem samoistnym, które jednak pozwalało na wykonywanie codziennej pracy.

W omawianym przypadku pracownik uległ zawałowi podczas wykonywania czynności związanych z pracą. Bez wątpienia było to zdarzenie nagłe, na skutek którego doszło do urazu. Trzy z czterech przesłanek koniecznych do uznania nieszczęśliwego zdarzenia za wypadek przy pracy zostały zatem spełnione. Co z czwartą przesłanką? Czy zewnętrzną przyczyną wypadku może być nadmierny wysiłek związany z wykonywaniem pracy w godzinach znacznie przekraczających obowiązujące normy? Wydaje się, że tak.

Zgodnie bowiem ze stanowiskiem SN wyrażonym w wyroku z 1 grudnia 2000 r. (II UKN 107/00, PiZS 2001, Nr 11, poz. 41.), praca świadczona przez kilka tygodni z ewidentnym naruszeniem przez pracodawcę przepisów o czasie pracy (po 70 godzin tygodniowo) może stanowić przyczynę zewnętrzną doznanego przez pracownika zawału serca, jako wypadku przy pracy.

Należy jednak podkreślić, że zgodnie z tym, co już zostało wyżej powiedziane przy ocenie nadmiernego przeciążenia pracą jako zewnętrznej przyczyny wypadku przy pracy konieczne jest uwzględnienie zarówno możliwości fizycznych i psychicznych danego pracownika, jak i rodzaju wykonywanych przez niego czynności oraz warunków i okoliczności, które towarzyszyły nieszczęśliwemu zajściu.