Zamówienia publiczne: zawieranie umów po noweli

Przeczytaj także: Zamówienia publiczne: szybsze postępowania

Nowa ustawa przyznaje Izbie Zamówień Publicznych nowe możliwości w zakresie orzekania.

W przypadku gdy Izba uwzględni odwołanie wniesione przez przedsiębiorcę, to:

• jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego nie została jeszcze zawarta – Izba będzie mogła nakazać wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego lub nakazać unieważnienie czynności zamawiającego;
• jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w ustawie – np. na mocy któregoś z licznych wyjątków od okresu standstill – Izba będzie mogła stwierdzić wyłącznie naruszenie przez zamawiającego przepisów ustawy, a przedsiębiorcy pozostanie jedynie możliwość ubiegania się z tego powodu o odszkodowanie w procesie cywilnym;
• jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta, a podlega unieważnieniu z uwagi na wystąpienie którejkolwiek z przesłanej do unieważnienia, Izba będzie mogła unieważnić taką umowę, lub unieważnić umowę w zakresie zobowiązań niewykonanych i nałożyć na zamawiającego karę finansową, albo też orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy jeśli stwierdzi, że utrzymanie ważności umowy leży w ważnym interesie publicznym i jednocześnie nałożyć na zamawiającego karę finansową. Ustawa daje Izbie wskazówkę, że interes gospodarczy w utrzymaniu ważności umowy może być uznany za ważny interes publiczny wyłącznie w przypadku, gdy unieważnienie umowy spowoduje niewspółmierne konsekwencje. Izba, tak jak do tej pory, nie będzie mogła nakazać zawarcia umowy.

Nowe przepisy konsekwentnie wprowadzają zmiany w zakresie orzekania przez sąd.

W przypadku uwzględnienia skargi, sąd będzie zmieniał orzeczenie i orzekał wyrokiem co do istoty sprawy, a w pozostałych sprawach będzie wydawał postanowienie. Przy podejmowaniu rozstrzygnięcia sąd – analogicznie jak Izba – będzie brał pod uwagę, czy została zawarta umowa w sprawie udzielenia zamówienia publicznego i tak, jeśli:

• umowa nie została zawarta – sąd uwzględniając skargę, będzie zmieniał orzeczenie Izby i nakazywał dokonanie, powtórzenie lub unieważnienie czynności zamawiającego;
• umowa została zawarta – sąd uwzględniając skargę będzie unieważniał umowę albo stosował kary alternatywne przez nałożenie kary finansowej albo skrócenie okresu obowiązywania umowy.

Przy orzekaniu w tym zakresie sąd będzie kierował się analogicznymi przesłankami do tych, które będzie stosowała Izba.

Podsumowując, na skutek nowelizacji zwiększą się możliwości zamawiającego dotyczące przyspieszenia zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego – bez względu na to, czy odwołanie zostało wniesione i ostatecznie rozstrzygnięte. Izba oraz sąd rozpatrujący sprawę w drugiej instancji otrzymają nowe możliwości w zakresie orzekania – dopuszczalne będzie unieważnienie przez nich umowy, skrócenie okresu obowiązywania umowy oraz wymierzenie zamawiającemu kar finansowych. Poza tym wydaje się, że przyjęcie instytucji względnej nieważności umów w sprawach zamówień publicznych, tj. takiej, która powstaje dopiero na podstawie orzeczenia Izby lub sądu, a nie z mocy samego prawa, będzie miało pozytywny wpływ na pewność obrotu prawnego – w każdym przypadku umowa będzie mogła być wyeliminowana z obrotu gospodarczego dopiero po stosownym orzeczeniu Krajowej Izby Odwoławczej lub sądu.

Autor: Aleksandra Hulewicz, prawnik, Kancelaria Prawna Chajec, Don-Siemion & Żyto (CDZ)