Dyżur to obowiązek pracowniczy

Przeczytaj także: Obowiązki pracownika: przestrzeganie czasu pracy

Możliwość wyznaczenia podwładnemu dyżuru wynika z postanowień art. 151⁵ K.p. Zgodnie z tym przepisem, pracodawca jest uprawniony zobligować pracownika, aby pozostawał on (poza normalnymi godzinami pracy) w gotowości do wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Pełnienie dyżuru należy do obowiązków pracownika wynikających ze stosunku pracy. Zgodnie bowiem z art. 100 § 2 K.p., każdy z zatrudnionych zobligowany jest do dbałości o dobro zakładu pracy. Obowiązek ten oznacza m.in. zobowiązanie pracownika do wykonania, w interesie firmy w szczególnych i wyjątkowych okolicznościach, czynności, które wykraczają poza zakres obowiązku świadczenia pracy określonego w umowie oraz poza normalne godziny pracy (por. wyrok SN z 24 marca 1976 r., I PR 47/76, OSNCP 1976, Nr 11, poz. 254).

Co więcej, SN uważa również, że dyżur w rozumieniu art. 151⁵ K.p. nie wynika z odrębnego tytułu prawnego, ale należy do obowiązków zatrudnionego. Dyżur nie jest bowiem niczym innym niż dodatkowym zadaniem służbowym po normalnych godzinach pracy i to bez względu na to, czy zadanie to mieściło się w ramach uzgodnionego rodzaju pracy, czy też wykraczało poza ten rodzaj (por. wyrok SN z 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77, OSNCP 1978, Nr 7, poz. 126).

A zatem, w sytuacji, o której mowa we wstępie, racja leży po stronie pracodawcy. Dyżur należy do obowiązków pracownika. Zobligowanie do jego pełnienia nie musi wynikać z treści umowy o pracę czy regulaminu. Nie musi też dotyczyć pracy mieszczącej się w ramach uzgodnionego rodzaju pracy. Z umowy o pracę wynika bowiem nie tylko obowiązek świadczenia określonego rodzaju pracy, ale również pracy innego rodzaju (por. art. 42 § 4, art. 81, art. 151 K.p.).

Polecenie pracodawcy dotyczące dyżuru jest poleceniem dotyczącym pracy, które zatrudniony winien jest wykonać. Odmowa pełnienia dyżuru może być potraktowana jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Zdaniem SN, niewyrażanie zgody na dyżur, jako niespełnienie obowiązku pracowniczego, może być usprawiedliwione tylko i wyłącznie wyjątkowymi okolicznościami. Niestawienie się do pracy po zgłoszeniu gotowości do jej podjęcia (domowy dyżur na telefon) jest rażącym niedbalstwem, uzasadniającym rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (por. wyrok SN z 7 września 1999 r., I PKN 224/99, OSNAPiUS 2001, Nr 1, poz. 7).

WAŻNE!

Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i 133 K.p. Zgodnie z treścią tych przepisów, pracownik ma- co do zasady- prawo do:

• co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku na dobę oraz
• co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowo, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.