Rynek przewozów lotniczych a interesy konsumentów

Przeczytaj także: Rynek lotniczy 2014

Podsumowanie

Procesy liberalizacyjne na rynkach regulowanych w Polsce znajdują się w różnych stadiach zaawansowania. Na rynku przewozów lotniczych tanie linie już od dawna skutecznie konkurują z „tradycyjnymi” przewoźnikami, liberalizacja rynku telekomunikacyjnego przebiega konsekwentnie ale wolno, z kolei proces liberalizacji rynku energetycznego rozpoczął się dopiero w 2007 roku, a pełne otwarcie rynku pocztowego w Polsce nastąpi dopiero w 2011 roku.

Charakterystyczne jest jednak, że polscy konsumenci borykają się z wieloma trudnościami w relacjach z firmami na każdym z tych rynków, niezależnie od stopnia jego liberalizacji. Analiza skarg napływających do Infolinii Konsumenckiej pokazuje, że większa liczba podmiotów działających na rynku przyczynia się co prawda do spadku cen usług, lecz nie przekłada się na zmniejszenie liczby problemów konsumenckich. Ten brak pozytywnej zależności między stopniem konkurencji a skalą problemów na linii konsument – przedsiębiorca nie jest zresztą cechą wyłącznie rynków regulowanych (przykład: rynek usług finansowych i turystycznych).

Widać zatem wyraźnie, że jakkolwiek otwarcie rynków na konkurencję przynosi niewątpliwie konsumentom korzyści w postaci niższych cen i większego wyboru usług, oczekiwanie, że liberalizacja rozwiąże wszystkie problemy konsumenckie jest oczekiwaniem błędnym. Z tego punktu widzenia działalność organów regulacyjnych wyposażonych w narzędzie pozwalające efektywnie wpływać na kształt rynku jest konieczna dla zapewnienia wysokiego stopnia ochrony konsumentów.

Należy podkreślić, że organy regulacyjne w Polsce, często w warunkach bardzo ograniczonych kompetencji, podejmują wiele inicjatyw zmierzających zarówno do podniesienia poziomu konkurencji na rynku, jak i działań zmierzających bezpośrednio do ochrony konsumentów (Rzecznik Praw Odbiorców Paliw i Energii przy Prezesie Urzędu Regulacji Energetyki, Centrum Informacji Konsumenckiej przy Prezesie Urzędu Komunikacji Elektronicznej, liczne inicjatywy legislacyjne).

Działania te są jednak niewystarczające. Wyzwania stawiane przez coraz bardziej rozwinięte rynki rodzą potrzebę opracowania kompleksowej strategii ochrony konsumentów na rynkach regulowanych, uwzględniającej współpracę między organami regulacyjnymi a innymi instytucjami tworzącymi system ochrony konsumentów i opartej na trzech głównych typach działań: działaniach prawnych, instytucjonalnych i edukacyjnych.

W obszarze działań prawnych konieczne jest dokonanie nowelizacji ustaw i aktów wykonawczych poprzez wprowadzenie rozwiązań prokonsumenckich (nowelizacja ustawy Prawo pocztowe, nowelizacja ustawy Prawo telekomunikacyjne, nowelizacja rozporządzenia w sprawie taryf przewozu lotniczego). Zwiększeniu praw konsumentów powinno towarzyszyć wzmocnienie kompetencji organów regulacyjnych, (w szczególności w zakresie nakładania kar na przedsiębiorców), by mogły one efektywnie egzekwować przepisy prawa. Nie chodzi przy tym o deformowanie mechanizmów rynkowych, ale o zagwarantowanie by na dobrze funkcjonujących rynkach prawa konsumentów były przestrzegane.