Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

Przeczytaj także: Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy

Z ustawowej definicji stosunku pracy wynika, że przez jego nawiązanie pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Z drugiej strony, pracodawca zobligowany jest do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (por. art. 22 § 1 K.p.).

W omawianym kontekście powołanie się na wspomniany wyżej przepis ma dość istotne znaczenie. Z art. 22 § 1 K.p. wynika bowiem, że szef zobligowany jest do faktycznego dopuszczenia zatrudnionego do pracy i do wypłacania mu w zamian stosownego wynagrodzenia. Reguła ta jest na tyle ważna, że w opinii SN (por. wyrok z 10 września 1997 r., I PKN 233/97, OSNAPiUS 1998, Nr 12, poz. 355), art. 22 § 1 K.p. może stanowić dla pracownika podstawę roszczenia o przywrócenie do pracy.

Podobne zdanie skład orzekający wyraził również w wyroku z 28 października 1998 r. (I PKN 361/98, OSNAPiUS 1999, Nr 23, poz. 750), w którym stwierdzono, iż zobowiązanie do zatrudnienia przy pracy określonego rodzaju (art. 22 § 1 K.p.) jest równoznaczne z obowiązkiem pracodawcy w zakresie dopuszczenia pracownika do świadczenia umówionej pracy. W uzasadnieniu tego stanowiska podkreślono m.in., że pracownik jest równocześnie nie tylko zobowiązany, ale i uprawniony do wykonywania pracy za wynagrodzeniem Dlatego pracodawca nie może, według własnego dowolnego uznania, zrezygnować z obowiązku świadczenia pracy przez zatrudnionego.

Wobec powyższego zasadne wydaje się przyznać, że wzmiankowany we wstępie pracownik miał słuszność, twierdząc, że zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy wymaga jego akceptacji. Biorąc pod uwagę treść art. 22 § 1 K.p., nasuwa się też kolejny wniosek. Mianowicie, zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy jest wyjątkiem od reguły zawartej w komentowanym przepisie. Dlatego też powinno być stosowane z umiarem i tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy na mocy jednostronnej decyzji szefa jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy wymaga tego dobro zakładu pracy. W takiej sytuacji należy pamiętać o poszanowaniu słusznych interesów pracownika oraz o tym, że zwolnienie z obowiązku świadczenia stanowi oczywisty wyjątek od zasady stanowiącej, iż wynagrodzenie przysługuje tylko za pracę wykonaną (por. wyrok z 24 września 2003 r., I PK 324/02, OSNP 2004, Nr 18, poz. 313).

W praktyce możliwość podjęcia jednostronnej decyzji o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy zarezerwowana jest głównie dla przypadków ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, uzasadniających niezwłoczne rozwiązanie umowy o pracę (art. 52 § 1 pkt 1).