Rynek energetyczny a interesy konsumentów

Przeczytaj także: Zamrożenie cen prądu - limity rosną do 4000 kWh

Ocena funkcjonowania krajowego organu regulacyjnego i pozycji konsumentów na rynku energetycznym

Pozycję konsumentów na rynku energetycznym w Polsce należy ocenić jako bardzo słabą. Po pierwsze, brak mechanizmów konkurencyjnych na tym rynku powoduje, że ceny energii w Polsce należą do najwyższych w Europie.

Po drugie, poważne zastrzeżenia budzą praktyki przedsiębiorstw energetycznych: masowe oskarżanie konsumentów o nielegalny pobór prądu, błędne rozliczenia zużycia energii, zła jakość dostarczanej energii elektrycznej i gazu itp. Należy przy tym podkreślić, że niniejsze opracowanie zawiera jedynie przegląd powtarzających się skarg konsumentów, nie wyczerpuje jednak długiej listy problemów odbiorców energii w Polsce.

Po trzecie, w przypadkach spornych i konfliktowych konsumenci nie mają praktycznie możliwości skutecznego dochodzenia swoich praw. Po części jest to wynikiem niewiedzy konsumentów na temat rynku energetycznego i mechanizmów jego funkcjonowania, jednak głównym powodem niewielkiej ochrony odbiorców energii w Polsce jest brak odpowiednich rozwiązań prawnych i instytucjonalnych, w szczególności dotyczących kompetencji organu regulacyjnego.

Prawo energetyczne przyznaje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki kompetencje do rozstrzygania sporów w sprawach dotyczących:

• odmowy przyłączenia do sieci
• odmowy zawarcia umowy sprzedaży energii lub gazu
• odmowy zawarcia umowy o świadczenie usługi przesyłania lub dystrybucji energii lub gazu
• odmowy zawarcia umowy transportu
• ustalenia warunków świadczenia usług przesyłowych lub dystrybucji paliw i energii, albo nieuzasadnionego wstrzymania ich dostaw.

Przepis ten jest jednak niejasny i prowadzi do różnych interpretacji. Z dotychczasowego orzecznictwa sądowego wynika, że Prezes URE ma możliwość rozstrzygania sporów w wymienionych przypadkach, ale tylko dotyczących umów przyszłych, nie ma natomiast możliwości orzekania w sprawach dotyczących rozstrzygania sporów o zmianę postanowień umów, które zostały przez strony już zawarte. Znacznie ogranicza to, i tak już niewielkie kompetencje organu regulacyjnego.

W praktyce wszystkie najważniejsze problemy konsumentów na rynku energetycznym przedstawione w niniejszym opracowaniu mogą zostać rozstrzygnięte wyłącznie na drodze sądowej. Konsumenci, nie tylko na rynku energetycznym, rzadko decydują się na tę drogę dochodzenia roszczeń, ze względu na długi czas i koszty postępowania.

Warto podkreślić dobrą wolę regulatora i jego wysiłki (w ramach mocno ograniczonych kompetencji) w celu pomocy konsumentom, takie jak powołanie instytucji Rzecznika Odbiorców Paliw i Energii, rozbudowa strony internetowej www.ure.gov.pl i zamieszczanie na niej porad i wyjaśnień, współpraca z mediami (cykliczny dodatek w dzienniku „Rzeczpospolita” poświęcony rynkowi energii), współpraca z rzecznikami konsumentów i organizacjami konsumenckimi. Działania te są jednak zdecydowanie niewystarczające.