Obowiązek alimentacyjny wobec dzieci

Przeczytaj także: Zwiększenie alimentów – jak to zrobić?

Świadczenia alimentacyjne polegają nie tylko na finansowym łożeniu na utrzymanie dzieci, ale także na dostarczaniu środków wychowania, na co wskazuje brzmienie art. 128 krio. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W takim wypadku – zgodnie z art. 135§1 krio - świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych np. drugiego z rodziców, może polegać na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Dla rozstrzygnięcia, w jakiej wysokości winny być przyznane dziecku świadczenia alimentacyjne, należy odwołać się do art.135§1 krio, w którym ustawodawca uzależnił wysokość świadczeń alimentacyjnych od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Oba te czynniki zwane przez prawników przesłankami, muszą być ocenione w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego, czyli konkretnej sytuacji życiowej osoby uprawnionej do alimentów i osób zobowiązanych. Jeśli chodzi o usprawiedliwione potrzeby dziecka, to pojęcie to jest oceniane indywidualnie m.in. na podstawie stanu zdrowia, wieku, miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, zainteresowań, stopnia rozwoju, predyspozycji do kształcenia i innych podobnych okoliczności, które w konkretnym przypadku nakazują przyjąć, że dany wydatek jest usprawiedliwiony potrzebą dziecka.

Przykładowo, usprawiedliwioną potrzebą zdolnego muzyka będzie zakup drogiego instrumentu muzycznego, który pozwoli mu lepiej kształtować swoje zdolności i pozwoli na dalszy rozwój, natomiast wydatek taki, co do zasady, nie będzie już usprawiedliwiony, jako pokrycie kosztów zakupu pierwszego instrumentu dla osoby nie mającej najmniejszych zdolności muzycznych. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednak odrywać od drugiego z czynników, tj. pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Oba pojęcia pozostają ze sobą w ścisłej wzajemnej zależności i obie te przesłanki kształtują wymiar obowiązku alimentacyjnego.

Górną granicą świadczeń alimentacyjnych zawsze będą bowiem zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art. 135§1 k.r.o.), chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji (orz. SN z dnia 20 stycznia 1972 r., III CRN 470/71, Inf.Pr. 1972, nr 1-2, poz. 15; GSiP 1972, nr 9). Ta właśnie druga przesłanka w postaci możliwości majątkowych i zarobkowych bywa często błędnie utożsamiana z faktycznymi dochodami osiąganymi przez osobę zobowiązaną. Czym innym jest jednak uzyskiwany, czy też wykazywany przez zobowiązanego dochód, a czym innym realne możliwości osiągnięcia dochodu.

Badając sprawę, sąd będzie brał każdorazowo pod uwagę to, czy dana osoba właściwie wykorzystuje swoje siły i środki, posiadaną wiedzę oraz kwalifikacje, aby uzyskać wymierny dochód ze swojej pracy, nie zaś to, jaki dochód w danej chwili wykazuje. Jako przykład można wskazać wykwalifikowanego rzemieślnika, który otrzymał dobrą ofertę pracy, a zatrudnił się dorywczo za wynagrodzeniem dużo niższym, niż mógłby realnie uzyskać. W tej sytuacji sąd nie będzie brał pod uwagę wykazanego przez niego dochodu tylko to, ile by mógłby on zarobić, gdyby ową ofertę pracy przyjął.

Jak wskazano na początku, każdy przypadek wymaga jednak odrębnego i indywidualnego podejścia i dogłębnej analizy stanu faktycznego. Gdy zaś stan faktyczny się zmienia, można także żądać zmiany - uzgodnionej lub ustalonej wyrokiem - wysokości świadczeń alimentacyjnych i to zarówno ich podwyższenia, jak i obniżenia. Decyzja taka powinna być jednak każdorazowo skonsultowana z radcą prawnym lub adwokatem, który po dokonaniu analizy danej sprawy, poprowadzi ją w celu ochrony praw swojego klienta.