Związki zawodowe: zwolnienie na doraźne czynności

Przeczytaj także: Urlop bezpłatny dla związkowca

Przypomnijmy, zgodnie z art. 31 ust. 3 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.), pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej. Jedynym warunkiem, który należy spełnić, aby otrzymać tego rodzaju zwolnienie, jest niemożność wykonania danej czynności w czasie wolnym od pracy.

Uprawnienie to przysługuje zatem tylko takiemu członkowi związku zawodowego, który pełni w nim jakąś funkcję (np. zasiada w komisji rewizyjnej czy sądzie koleżeńskim). Jeżeli chodzi natomiast o czynność, na wykonanie której udzielane jest zwolnienie od pracy, to ustawodawca wyraźnie wskazuje, że powinna ona mieć charakter doraźny i wynikać z funkcji pełnionej w związku.

Pod pojęciem „doraźna czynność związkowa” kryje się jednorazowe, krótkotrwałe działanie o charakterze dorywczym lub okolicznościowym, które służy realizacji funkcji pełnionych przez pracownika w związkach zawodowych. Warto jednak podkreślić, że w doktrynie funkcjonuje pogląd, zgodnie z którym za incydentalną czynność uznaje się również udział pracownika w kilkudniowym szkoleniu związkowym.

Zgodnie ze stanowiskiem SN wyrażonym w wyroku z 13 stycznia 2005 r. (II PK 117/04, OSNP 2005, Nr 16, poz. 246), zwolnienie związkowca w celu wykonania doraźnej czynności związanej z jego funkcją w organizacji związkowej następuje według zasad przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281).

W związku z powyższym, zakładowa organizacja związkowa powinna skierować na biurko pracodawcy uzasadniony wniosek o zwolnienie pracownika. Ważne jest, aby stało się to z odpowiednim wyprzedzeniem - tak, aby nieobecność związkowca nie dezorganizowała normalnego toku pracy.

Decyzja w sprawie wniosku należy do pracodawcy. Podkreślenia wymaga jednak, że indywidualne zwolnienie, o którym tu mowa, nie zależy od uznania pracodawcy, ale od istnienia obiektywnych przesłanek wynikających z art. 31 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych (por. wyrok SN z 6 czerwca 2001 r., I PKN 460/00, OSNP 2002- wkładka, Nr 9, poz. 8).

Żaden z obowiązujących przepisów nie wprowadza ograniczenia ilości dopuszczalnych zwolnień na wykonywanie doraźnej czynności związanej z funkcją związkową. Pracodawca nie ma prawa do ustanawiania limitów w zakresie dopuszczalnej liczby doraźnych zwolnień od pracy. Jeżeli zatem:

• doraźna czynność nie może być wykonana w czasie wolnym od obowiązków zawodowych,
• nieobecność pracownika we wnioskowanym przez związki terminie nie powoduje poważnych zakłóceń w normalnym procesie pracy,

-to pracodawca zobowiązany jest udzielić związkowcowi zwolnienia od pracy.

WAŻNE!

Nieuzasadnione odrzucenie wniosku może narazić pracodawcę na zarzut utrudniania wykonywania działalności związkowej.

Pracownik, który wykorzystuje zwolnienie od pracy niezgodnie z jego przeznaczeniem (np. nie wykonuje doraźnej czynności związanej ze swoją funkcją związkową), może również spodziewać się przykrych konsekwencji, łącznie z rozwiązaniem umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 K.p.