Układ zbiorowy pracy- postanowienia obligacyjne

Przeczytaj także: Zawieszenie układu zbiorowego pracy

Przypomnijmy, zgodnie z art. 240 § 1 K.p., treść układu zbiorowego pracy obejmuje:

• postanowienia o charakterze normatywnym, czyli warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunku pracy oraz
• postanowienia o charakterze obligacyjnym, czyli wzajemne zobowiązania stron układu, w tym dotyczące stosowania układu i przestrzegania jego postanowień.

Podstawowa różnica między wyżej wypunktowanymi postanowieniami polega na tym, że postanowienia normatywne mają charakter norm, w oparciu o które pracownik może skutecznie dochodzić swych praw w trakcie ewentualnego sporu sądowego. Adresatem postanowień obligacyjnych są natomiast strony, które układ zawarły, a nie zatrudniony personel. Ich zasadniczym celem jest wzmocnienie gwarancji przestrzegania norm układowych.

Postanowienia obligacyjne, ze względu na swój bezroszczeniowy charakter, nie są źródłem zobowiązań cywilnoprawnych. Niemożność dochodzenia roszczeń z tytułu ich naruszenia jest związana m.in. z przedmiotem ewentualnych żądań stron układu, które nie mieszczą się w ramach spraw z zakresu prawa pracy wspomnianych w art. 476 K.p.c. Spory, które dotyczą materii zawartej w art. 240 § 1 pkt K.p., rozstrzygane są na podstawie innych procedur niż sądowe oraz przed innymi organami (zob. ustawa z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, Dz. U. Nr 55, poz. 236 ze zm.).

Warto przy tym dodać, że powyższe stanowisko-choć ugruntowane- znajduje jednak swoich przeciwników. W doktrynie prawa pracy można bowiem spotkać głosy opowiadające się za cywilnoprawnym charakterem obligacyjnych postanowień układu zbiorowego pracy, a w konsekwencji- za możliwością dochodzenia przez strony układu roszczeń odszkodowawczych (art. 471 i nast. K.c.) w razie ewentualnego naruszenia tych postanowień.

Wzajemne zobowiązania stron układu powinny w sposób niebudzący wątpliwości określać reguły i formy współdziałania partnerów układu zbiorowego pracy. Postanowienia obligacyjne dotyczą głównie obowiązku dbałości o przestrzeganie ustalonych norm, względnie powstrzymywania się od wydawania zarządzeń i przepisów sprzecznych z zawartością układu zbiorowego.

Kodeks pracy określa jedynie podstawowe warunki, jakie muszą zostać uwzględnione przy ustalaniu treści układu zbiorowego pracy. W art. 241 K.p. ustawodawca wskazuje jednak, że w ramach określania wzajemnych zobowiązań przy stosowaniu układu strony mogą w szczególności dokonać ustaleń dotyczących:

• sposobu publikacji układu i rozpowszechniania jego treści,
• trybu dokonywania okresowych ocen funkcjonowania układu,
• trybu wyjaśniania treści postanowień układu oraz rozstrzygania sporów między stronami w tym zakresie.