Dodatkowy urlop wypoczynkowy: czy można zrezygnować?

Przeczytaj także: Komu przysługuje większy wymiar urlopu wypoczynkowego?

Przypomnijmy, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze:

• 20 dni - jeżeli jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 26 dni - jeżeli legitymuje się co najmniej 10- letnim stażem pracy.

Zasadniczym przeznaczeniem urlopu wypoczynkowego jest zapewnienie podwładnemu okresowej regeneracji sił. Z tego właśnie względu prawo do urlopu jest prawem podmiotowym i osobistym. Z tego też powodu jest ono niezbywalne (por. art. 152 § 2 K.p.).

Pracownik nie może skutecznie zrzec się prawa do ustawowo zagwarantowanego wypoczynku ani w umowie o pracę, ani w czasie jej trwania (por. wyrok SN z 7 lutego 1967 r., I PR 53/67, OSPiKA 1967, Nr 12, poz. 287). Tym bardziej niedopuszczalne jest, aby do rezygnacji z urlopu namawiał go sam pracodawca. Wydawałoby się zatem, że w sytuacji, o której mowa we wstępie, rację ma pracownik utrzymujący, że zrzeczenie się urlopu jest sprzeczne z przepisami prawa pracy. Jest jednak inaczej. Dlaczego?

Otóż, nie można zapominać, że w omawianym przypadku prośba o rezygnację z wypoczynku nie dotyczyła niezbywalnego urlopu wypoczynkowego, zapewnionego pracownikowi w ustawie, lecz urlopu dodatkowego- nadzwyczajnego uprawnienia, zagwarantowanego pracownikowi w treści umowy o pracę. Takie postanowienia są niewątpliwie dopuszczalne. Pracodawca zawsze ma prawo zatrudnić podwładnego na korzystniejszych warunkach, niż wynika to z obowiązujących przepisów prawa (por. art. 18 K.p.).

Uwagi wymaga jednak zasadnicza różnica pomiędzy urlopem wypoczynkowym a urlopem „ekstra”, o którym tu mowa, czyli czasowym zwolnieniem z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia pomimo braku ustawowej obligacji do udzielenia urlopu dodatkowego- ten ostatni może bowiem ulegać modyfikacjom. Nic więc nie stoi na przeszkodzie, aby na mocy porozumienia stron w ogóle zrezygnowano z tego przywileju i zmieniono w tym zakresie treść umowy o pracę. Kodeksowy zakaz zrzeczenia się prawa do odpoczynku nie znajduje w tym przypadku zastosowania.

WAŻNE!

Niektórzy z zatrudnionych mają prawo do przedłużonego (dodatkowego) urlopu na mocy przepisów szczególnych. Chodzi tu m.in. o niepełnosprawnych o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (por. art. 19 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych), młodocianych (por. art. 205 K.p.), czy też pracowników socjalnych (por. art. 121 ust. 3 ustawy z 12 marca 2003 r. o pomocy społecznej). W odniesieniu do tego rodzaju suplementarnych urlopów przepisy Kodeksu Pracy znajdują jak najbardziej zastosowanie- prawo do nich jest zatem niezbywalne.