Układ zbiorowy pracy - postanowienia normatywne

Przeczytaj także: Układ zbiorowy pracy a dane o sytuacji ekonomicznej

W tym kontekście warto przypomnieć uchwałę SN z stycznia 2002 r. (III ZP 31/01, OSNAPiUS 2002, Nr 2, poz. 2), z której wynika, że postanowienie zakładowego układu zbiorowego pracy przyznające pracownikom, z którymi rozwiązano stosunek pracy z przyczyn organizacyjnych, dodatkową odprawę pieniężną (oprócz odprawy przewidzianej w art. 8 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), z wyłączeniem pracowników zwolnionych z pracy z innych przyczyn wymienionych w art. 1 tej ustawy, nie narusza zasady równości wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP i art. 11² K.p.

Układowe postanowienia pozapłacowe - czas pracy

Oprócz postanowień płacowych układy zbiorowe mogą zawierać również unormowania dotyczące innych składników treści stosunku pracy. Chodzi tu m.in. o problematykę czasu pracy. Układy z reguły normują wymiar i normy czasu pracy, ewentualnie przerwy. Obowiązujący pracowników rozkład czasu pracy podlega zaś regulacjom regulaminowym.

Trzeba jednak przypomnieć, że ogół zagadnień dotyczących czasu pracy może znaleźć się w układzie zbiorowym pracy, o ile postanowienia układowe obejmują również zakres merytoryczny przewidziany dla regulaminu pracy (art. 104 § 2 K.p.).

W układzie zbiorowym pracy może zatem znaleźć się miejsce m.in. dla postanowień w zakresie:

• wykazu stanowisk objętych skróconym czasem pracy,
• obniżenia norm czasu pracy ze względu na szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia warunki pracy,
• przerw w pracy,
• wprowadzenia ruchomego czasu pracy, czyli zmiennych godzin rozpoczynania i kończenia pracy.

Urlopy

Tradycyjnym elementem treści układu jest także problematyka związana z urlopami. Podkreślenia przy tym wymaga, iż kodeksowe unormowania są normami o charakterze minimalnym. Z postanowień układu mogą wynikać rozwiązania korzystniejsze dla zatrudnionych i to zarówno, gdy chodzi o sam wymiar urlopu, jak i prawo do jego nabywania oraz zasady, które temu towarzyszą.

Postanowienia niezwiązane z treścią stosunku pracy

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby układ zbiorowy pracy regulował również inne kwestie, niezwiązane z treścią stosunku pracy (tzw. trzecia część układu). Ustawodawca wymaga jednak, żeby zagadnienia te nie były uregulowane przepisami prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący (por. art. 240 § 2 K.p.).

W praktyce część tą stanowią najczęściej:

• stosunki prawne przygotowujące zawarcie umowy o pracę,
• kształtowanie zasad rekrutacji pracowników,
• kształtowanie reguł przekwalifikowania lub podnoszenia kwalifikacji zawodowych i związane z tym zobowiązania pracodawcy,
• zagadnienia z zakresu zbiorowego prawa pracy (np. formy udziału przedstawicielstwa pracowniczego w zarządzaniu zakładem pracy),
• urządzenia i świadczenia socjalne na rzecz pracowników.