Ochrona przed mobbingiem a umowa cywilnoprawna

Przeczytaj także: Mobbing w miejscu pracy to długotrwałe nękanie?

Podejmowanie działań antymobingowych, a więc w szczególności zapobieganie wystąpieniu przemocy psychicznej w miejscu pracy oraz pomoc ofierze i eliminacja mobbingu, należy do ustawowych obowiązków każdego szefa. Pracownik, który na własnej skórze doświadczył tego negatywnego zjawiska, może domagać się od szefa stosownej rekompensaty. Zgodnie bowiem z art. 94³ § 3-4 K.p., zatrudniony, który w wyniku mobbingu:

• doznał rozstroju zdrowia, ma prawo dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznana krzywdę,
• rozwiązał umowę o pracę, może żądać od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów (możliwość ta dotyczy jedynie osób pracujących na podstawie umowy o pracę).

Warto również podkreślić, iż w przypadku pracownika, który na skutek mobbingu doznał rozstroju zdrowia oraz rozwiązał umowę o pracę, nie istnieją żadne formalne przeszkody zabraniające mu jednoczesnego dochodzenia zadośćuczynienia oraz odszkodowania.

We wspomnianym we wstępie przypadku powyższe regulacje nie znajdują jednak zastosowania. Nie można bowiem zapominać, że Kodeks pracy określa uprawnienia i zobowiązania pracodawców oraz pracowników, a grono tych ostatnich nie obejmuje osób świadczących pracę w oparciu umów cywilnoprawnych (por. art. 2 K.p.). Nie oznacza to jednak, że zleceniobiorca jest zupełnie pozbawiony ochrony przed mobbingiem.

Prawa i obowiązki osoby świadczącej pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną określane są poprzez treść tejże umowy oraz przepisy Kodeksu cywilnego. Zleceniobiorca może zatem dochodzić swych praw powołując się na naruszenie przez zatrudniającego regulacji dotyczących dóbr osobistych.

Przypomnijmy, za dobra osobiste człowieka, pozostające pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach, uważa się w szczególności (art. 23 K.c.):

• zdrowie,
• wolność,
• cześć,
• swobodę sumienia,
• nazwisko lub pseudonim,
• wizerunek,
• tajemnicę korespondencji,
• nietykalność mieszkania,
• twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą oraz racjonalizatorską.

Art. 24 K.c. stanowi natomiast, że ten, którego dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może domagać się zaniechania tego działania, o ile jest ono bezprawne. Ponadto poszkodowany ma także prawo żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków- w szczególności chodzi tu o złożenie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie. Na zasadach przewidzianych w K.c. można również żądać:

• zadośćuczynienia pieniężnego lub
• zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Podsumujmy zatem, wynikająca z K.p. ochrona antymobbingowa nie obejmuje tej rzeszy zatrudnionych, która świadczy pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Zleceniobiorca, wobec którego stosowano mobbing, może natomiast dochodzić swych praw powołując się na naruszenie przepisów cywilnych dotyczących ochrony dóbr osobistych.

WAŻNE!

Niezwykle istotne jest pamiętać, że o mobbingu można mówić dopiero wówczas, gdy nękanie i zastraszanie ma charakter długotrwały i powtarzający się. Nie można więc uznać np., że zleceniobiorca, który został raz skrytykowany, padł ofiarą tego negatywnego zjawiska.