Umowa zlecenie a stawiennictwo w sądzie

Przeczytaj także: Prawa pracownika: zwolnienie od pracy a oddanie krwi

Przepisów traktujących o zasadach usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz przypadkach, w których szef zobligowany jest udzielić zatrudnionemu zwolnienia od pracy, należy poszukiwać w treści rozporządzenia MPiPS z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281 ze zm.).

Stosownie do § 6 wspomnianego aktu, obowiązkiem pracodawcy jest zwolnienie pracownika od obowiązku świadczenia pracy na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie:

• organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego,
• sądu,
• prokuratury,
• policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia.

Jeżeli chodzi natomiast o wynagrodzenie, to- co do zasady- za czas zwolnienia od pracy na okoliczność rozprawy sądowej pracownik nie zachowuje do niego prawa. Może jednak ubiegać się o zwrot utraconych zarobków lub dochodów związanych ze stawiennictwem w sądzie na podstawie stosownego zaświadczenia, wystawionego przez pracodawcę, określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia (por. § 16 ust. 2 rozporządzenia oraz art. 85 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

We wspomnianym we wstępie przypadku powyższe przepisy nie mają jednak znaczenia. Dlaczego? Otóż, nie należy zapominać, że osoba zatrudniona w oparciu o umowę cywilnoprawną nie jest pracownikiem w rozumieniu prawa pracy, co przekreśla możliwość zastosowania tu regulacji wynikających z cytowanego rozporządzenia.

Prawa i obowiązki osoby świadczącej pracę w oparciu o umowę cywilnoprawną określane są poprzez treść tejże umowy oraz regulacje Kodeksu cywilnego. Stronom zawierającym umowę zlecenie przysługuje dowolność w kształtowaniu swych uprawnień i zobowiązań, o ile jej treść lub cel nie godzą w:

• społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa,
• zasady współżycia społecznego,
• właściwość stosunku prawnego powstałego na jej podstawie.

A zatem, w omawianej sytuacji wszystko zależy od treści umowy zawartej między stronami. Zleceniobiorca otrzyma wypłatę za dzień nieobecności spowodowanej koniecznością stawiennictwa w sądzie, jeśli umowa przewiduje w takim przypadku zachowanie prawa do wynagrodzenia. Jeżeli natomiast z postanowień dokumentu wynika, że praca ma być wykonywana we wszystkie dni tygodnia, a pensja uzależniona jest od jej świadczenia w te dni, to wówczas zleceniobiorca nie może już liczyć na wynagrodzenie za dzień, w którym musiał stawić się w sądzie.

Warto przypomnieć, że w umowach typu zlecenie możliwe jest zamieszczanie klauzuli dopuszczającej wykonywanie usług przez osobę trzecią- zastępcę (art. 738 § 1 K.c. w zw. z art. 750 K.c.), niedopuszczalnej w przypadku umów o pracę (por. wyrok SN z 26 listopada 1998 r., I PKN 458/98, OSNAPiUS 2000, Nr 3, poz. 94 oraz art. 22 § 1 K.p.). Jeżeli więc zleceniobiorca znalazł zastępstwo na czas, w którym uczestniczył w rozprawie sądowej, to za czas swojej absencji powinien otrzymać wynagrodzenie, a następnie dokonać rozliczenia z osobą, która go wówczas zastępowała.