Młodociany pracownik bez gimnazjum?

Przeczytaj także: Prace wzbronione młodocianym - wyjątkowa dopuszczalność

Co do zasady, możliwość zatrudnienia pracownika młodocianego (osoby w wieku 16-18 lat) uzależniona jest od łącznego spełnienia dwóch przesłanek. A mianowicie, pracodawca może dopuścić do zatrudnienia wyłącznie takiego kandydata, który (art. 191 § 1 K.p.):

• ukończył co najmniej gimnazjum,
• przedstawił świadectwo lekarskie stwierdzające, że określony w umowie o pracę rodzaj pracy nie zagraża jego zdrowiu.

Ponadto należy pamiętać, że pracownik młodociany, który nie legitymuje się kwalifikacjami zawodowymi, może być zatrudniony wyłącznie w celu przygotowania zawodowego (art. 191 § 2 K.p.).

O ile warunek zatrudnienia młodocianego związany z koniecznością przedstawienia przez niego świadectwa lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia danego rodzaju pracy ma charakter bezwzględny, o tyle przepisy zezwalają na pewne ustępstwa w przypadku, gdy młodociany nie posiada świadectwa ukończenia gimnazjum.

Możliwość zatrudnienia młodocianego, który z różnych względów nie ukończył szkoły gimnazjalnej i w związku z tym nie posiada wiedzy potrzebnej do podjęcia zawodu, statuują regulacje zawarte w rozporządzeniu RM z 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (Dz. U. Nr 214, poz. 1808).

Ustawodawca zadbał więc, aby młodociani, którzy- czy to z przyczyn obiektywnych (np. brak możliwości codziennego dojeżdżania do szkoły leżącej w znacznej odległości od miejsca zamieszkania), czy też subiektywnych (np. patologia społeczna w rodzinie spowodowana alkoholizmem)- nie ukończyli gimnazjum, mogli być w związku z tym zwolnieni z obowiązku szkolnego i to zarówno w zakresie ukończenia gimnazjum, jak i obowiązku dokształcania się w czasie zatrudnienia.

Należy jednak pamiętać, że zatrudnienie młodocianego, który nie dopełnił obowiązku szkolnego związanego z nauką w szkole gimnazjalnej, obwarowane jest koniecznością spełnienia pewnych wymagań. I tak, stosownie do § 1 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia, z młodocianym, który nie ukończył gimnazjum, może być (na wniosek jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna) zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, jeżeli:

• został on przyjęty do oddziału przysposabiającego do pracy utworzonego w gimnazjum oraz uzyskał pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej albo
• uzyskał zezwolenie dyrektora gimnazjum, w którego obwodzie mieszka, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą oraz uzyskał pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Ponadto przepisy przewidują również, że z młodocianym, który nie ukończył gimnazjum, spełniającym obowiązek szkolny poza szkołą, może być- po ukończeniu przez niego przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy- zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Przy czym należy zauważyć, że w tym przypadku również wymagana jest zgoda dyrektora gimnazjum oraz brak sprzeciwu ze strony poradni psychologiczno-pedagogicznej (por. § 1 ust. 2 rozporządzenia).

Reasumując, obowiązujące przepisy nie zabraniają pracodawcom zatrudniania młodocianych pracowników, którzy nie ukończyli gimnazjum. Należy jednak pamiętać, że przyjęcie do pracy takiej osoby wiąże się z koniecznością sprostania wymaganiom ustawodawcy, o których mowa powyżej.